Updesh Mala

SR No.: 023127
Original Sutra Author: N/A
Author: Chandrashekharvijay
Publisher: Kamal Prakashan
Total Pages: 138
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 22 MB

Page 45

વિશેષાર્થ ઃ (૧) ગાથામાં રહેલ “અવવન' શબ્દનો અર્થ “તીર્થ' કર્યો અને પછી એ તીર્થના બે અર્થ કર્યા (૧) ચતુર્વિધ સંઘ અને (૨) આગમ (દ્વાદશાંગી). કેમકે આગમમાં “તિર્થ' શબ્દના આવા અર્થો કરેલા છે. તે આગમપાઠ આ પ્રમાણે છે : “તિર્થે પુ પરિવUUસમUસંથો ટુવીનિસંપ વા !' એથી પ્રવચનનો પહેલા “તીર્થ” અર્થ કરીને પછી એના બે અર્થ ખોલ્યા.
હવે આ જે બે અર્થો છે એને લક્ષ્યમાં રાખીને જ સાંપ્રત' અને “સત્ર' શબ્દો જે બંનેય “અવવન'ના વિશેષણ તરીકે છે તેને ખોલ્યા છે. અને “ઘાયેતિ' અને “મર્યતિ' એ બે ક્રિયાપદો પણ એટલે જ મૂકવામાં આવ્યા છે તેમાં પહેલાં આપણે સામાન્યથી “સાંપ્રત' અને “સત્ન' શબ્દના જે અર્થ થઈ શકે છે તે જોઈ લઈએ.
(૧) “સાંપ્રત' = યોગ્ય, અને વર્તમાનકાળ સંબંધી= હમણાંનું. બીજા પણ અર્થો થતાં હશે પણ અહીં આ જ અર્થ ઉપયોગી છે.) (૨) “વત્ન' = (કલ = વિજ્ઞાન, સ = સહિત) વિજ્ઞાન સહિત જે હોય તે અને સંપૂર્ણ.
હવે “સાંપ્રત' અને “સત્ર' શબ્દના ઉપર કહેલ બે અર્થને તથા બે ક્રિયાપદને પ્રવચન = તીર્થના બે અર્થ સાથે જોડવાના છે. તેમાં ક્રમશઃ જોડાણ કરવાનું છે તે આ પ્રમાણે :
સૌ પ્રથમ ટીકાના શબ્દોનો અન્વય કરી લઈએ :
(૧) પ્રવર = તીર્થ = ચાતુર્વસાં સાસ્કૃતં = યુવતં = અનુજીંવત્ન સન્ન = વિજ્ઞાનં, धार्यते = ध्रियते।
(२) प्रवचनं = तीर्थं = आगमरुपं साम्प्रतं = मर्यादावर्ति = अविस्मृतं सकलं = सम्पूर्ण धार्यते = નૈરત મર્યતા
હવે ગુજરાતીમાં આનો અર્થ જોઈ લઈએ - (૧) પ્રવચન = તીર્થ એટલે કે ચતુર્વિધ સંઘ એ સાંપ્રત એટલે કે યોગ્ય છે. એટલે કે ઉચ્છંખલ નથી.
અને સકલ = વિજ્ઞાન સહિત છે. (કેમકે સામાન્યથી ચતુર્વિધ સંઘની વ્યક્તિઓમાં સમ્યગદર્શન આવશ્યક છે. અને એ સમ્યગૂ દર્શન સહિતનું જ્ઞાન એ વિજ્ઞાન કહી શકાય.) અને આવું પ્રવચન = તીર્થ = ચતુર્વિધ સંઘ ધારણ કરાય છે. (આચાર્યો વડે યોગ્ય માર્ગદર્શનાદિ દ્વારા સંચાલિત કરાય છે.)
(૨) પ્રવચન = તીર્થ એટલે કે આગમ (દ્વાદશાંગી) એ
સાંપ્રત એટલે કે (બુદ્ધિની) મર્યાદામાં વર્તનારુએટલે કે નહિ ભૂલાયેલું છે. સાંપ્રત શબ્દના ‘હમણાનું = તાજુ' એવા અર્થથી ફલિત થતો આ અર્થ છે.)
સકલ એટલે કે (આચાર્યોને વિષે) સંપૂર્ણ છે. અને એવું પ્રવચન = તીર્થ = આગમ (દ્વાદશાંગી) નિરંતરપણે સ્મરણ કરાય છે.