SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 459
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ तृतीये आख्याताध्याये सप्तमः इडागमादिपादः २. एवग्रहणं प्रकृतिनियमनिरासार्थम् (दु० टी० ) । ३. अथ ष्टुञ् स्तुताविति नेटो गणकारो निर्देशं विधत्ते, अतो विपरीतनियमो न भवति (दु० टी० ) । ४. एवग्रहणेनात्र व्याप्तिरवधार्यते ४२१ नैतद् भाष्यसम्मतम् (दु० टी० ) । ५. एवग्रहणान्न विपरीतनियम: ( वि० प० ) । ६. एवग्रहणं ज्ञापयति - क्वचिदत्राप्यनिट् स्यात् (बि० टी० ) । [रूपसिद्धि] १-२. ससृव, ससृम । सृ + परोक्षा व म । 'सृ गतौ' (१।२७४) धातु से परोक्षाविभक्तिसंज्ञक उत्तमपुरुष द्विव० 'व' एवं ब० व० 'म' प्रत्यय, द्विर्वचनादि तथा प्रकृत सूत्र से अनिट् । ३ - ४. ववृवहे, ववृमहे । वृ + परोक्षा- वहे, महे । 'वृञ् वरणे, वृङ् सम्भक्तौ' (४।८; ८।५१) धातु से परोक्षासंज्ञक उत्तमपुरुष द्विव० 'वहे' तथा ब० व० - 'महे' प्रत्यय, द्विर्वचनादि तथा प्रकृत सूत्र से इडागम का निषेध । - ५-६. बभृव, बभृम । भृ + परोक्षा व म । 'भृञ् भरणे, डु भृञ् धारणपोषणयोः' (१।५९७; २।८५ ) धातु से परोक्षासंज्ञक उत्तमपुरुष द्विव० 'व' प्रत्यय एवं ब० व० 'म' प्रत्यय, द्विर्वचनादि तथा इडागम का प्रतिषेध । ७- ८. तुष्टुव तुष्टुम । स्तु + परोक्षा व, म । 'ष्टुञ् स्तुतौ' (२।६५) धातु से परोक्षासंज्ञक उत्तमपुरुष- द्विव० 'व' एवं ब० व० 'म' प्रत्यय, द्विर्वचनादि तथा इडागम निषेध । + ९-१०. दुद्रुव, दुगुम । द्रु परोक्षा व म । 'द्रु गतौ, द्रुजिघांसायाम्' (१।२७९; ४।१७) धातु से परोक्षासंज्ञक उत्तमपुरुष द्विव० 'व' एवं ब० व० 'म' प्रत्यय, द्विर्वचनादि तथा अनिट् । ११-१२. शुश्रुव, शुश्रुम । श्रु + परोक्षा व म । 'श्रु श्रवणे' (१।२७८) धातु से परोक्षासंज्ञक उत्तमपुरुष - द्विव० 'व' एवं ब० व० 'म' प्रत्यय, द्विर्वचनादि तथा प्रकृत सूत्र से इडागम का प्रतिषेध । - १३-१४. सुस्रुव, सुस्रुम । स्रु + परोक्षा व म । 'स्रु गतौ ' (१।२७९) धातु से परोक्षासंज्ञक उत्तमपुरुष - द्विव० 'व' एवं ब० व० 'म' प्रत्यय, द्विर्वचनादि एवं प्रकृत सूत्र से इडागम का निषेध ॥ ८१७ | ८१८. थल्यृकारात् [३।७।३६ ] [ सूत्रार्थ ] परोक्षासंज्ञक ‘थल्’ प्रत्यय के परे रहते ऋकारान्त धातु से इडागम नहीं होता है ||८१८| [दु० वृ०] ऋकारान्ताद् धातोस्थलि नेड् भवति । दधर्थ, जहर्थ । थलीति किम् ? दद्रिव, दद्रिम । ऋकारान्तादिति किम् ? स्तृञ् - तस्तरिथ ।
SR No.023090
Book TitleKatantra Vyakaranam Part 03 Khand 02
Original Sutra AuthorN/A
AuthorJankiprasad Dwivedi
PublisherSampurnanand Sanskrit Vishva Vidyalay
Publication Year2003
Total Pages662
LanguageSanskrit
ClassificationBook_Devnagari
File Size32 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy