________________
પ્રવચન બીજું
તમે મહાન શી રીતે?
આ બધી વાતો જે બરાબર તમારી સમજમાં આવી જાય, તો તમે દસ કરોડ રૂપિયાના માલિકને જોઈને અંજાઈ નહિ જાઓ. ફર્સ્ટ ક્લાસ ફલૅટો અને બંગલાઓ મેળવીને ફુલાઈ નહિ જાઓ, એ બધાના કારણે કાંઈ જીવનની મહાનતા નથી. જે સંસ્કૃતિનો તત્ત્વો તમારામાં પ્રવેશી જાય તો જ તમે મહાન બની શકો છો, અને જો તમારી મન ફાવતી પ્રવૃત્તિઓ સંસ્કૃતિનો નાશ કરનારી બની જતી હોય તો તમારે તેને તિલાંજલિ આપવી જ જોઈએ. બીજાના સુખે સુખી, અને દુઃખે દુઃખી છો?
બીજાના સુખને છીનવી લઈને આપણે સુખ મેળવી લેવું એમાં ક્યી સંસ્કૃતિ છે ? આ આર્ય દેશનો માનવ બીજાના સુખમાં પોતાનું સુખ માનતો હતો, અને બીજાના દુઃખમાં પોતાનું દુઃખ જતો હતો. યાદ રાખજો કે, બીજાને દુઃખી કરીને સુખી થનારો કદી સાચો સુખી થઈ શક્તો નથી. આ બધી વાતો તમે તમારાં બાળકોને શીખવો છો ખરા? તમારે ત્યાં પરમાત્માનાં ગીતો ગવાય છે ખરાં? તમારા બાળકો કુશીલતાના ફંદામાં ફસાતા તો નથી ને, તેની કાળજી તમે લો છો ખરા? તમારી દીકરીઓના જીવન શીલની સુગંધથી મઘમઘતા રહે એ માટે તમે કોઈ નાકાબંધી કરી છે ખરી ? એ માટે તમે પૂરેપૂરા સાબૂત છો ખરા? હું તો માનું છું કે ભારતમાં આજે સ્વતંત્રતા નામે સ્વછંદતાનું વાયુમંડળ ઘૂમરી લઈ રહ્યું છે. એક કુટુંબને તો અપનાવો
તમે તમારી જવાબદારીઓ સમજે છો ખરા? કરોડો લોકો જે સમયમાં ભૂખે મરી રહ્યા છે, ત્યારે તમે એક કુટુંબને સાચવી લેવાનો, તેને આવી ભયંકર ગરીબીમાંથી ઉગારી લેવાનો કોઈ નિર્ણય કર્યો છે? કોઈ વિધવાના કુટુંબને કે કોઈ અતિ ગરીબ કક્ષાનાં એક કુટુંબને અપનાવી લેવાનો દરેક શ્રીમંતને નિર્ણય ખરો? “અમે તો અમારા વ્યક્તિગત સુખમાં ગળાબૂડ રહીશું, અમને બીજાની લગીરે પરવા નથી.” આવી વૃત્તિ જો હોય તો કેટલી ભયંકર બીના કહેવાય ? તમને એક રાતમાં ઓબેરોય હોટલમાં રૂપિયા બસો ખર્ચવાની તાકાત મળી ગઈ, તમને સીતેર રૂપિયાની થાળીનું એક ટંકનું ભોજન પણ સતું બની ગયું, તમને તમારા બગલાઓ અને મોટરોના વૈભવ મળી ગયા, એટલે શું તમારું કામ પતી ગયું? પછી ભૂખે મરતાં લોકો માટેની કોઈ જવાબદારી તમારા શીરે નથી રહેતી ? ઓર્થ માનવના બે ગુણે
આજે આપણી પાસે શું રહ્યું છે? એ તો મને બતાવો. આ આર્ય દેશના માનવોને મન “પરસ્ત્રી માત સમાન” હતી, અને “પર ધન પત્થર બરાબર હતું.