________________
૨૮૦
પ્રવચન નવમું
રાવણને નૈમિત્તિકને પ્રશ્ન
અનેક દેશોને જીતીને લંકાનું રાજ્ય સુવ્યવસ્થિત કરવાના પ્રયત્નોમાં રાજા રાવણ આતપ્રોત બની ગયા..
એક દિવસની વાત છે. લંકાની રાજસભાનું કામકાજ ચાલતું હતું ત્યાં અષ્ટાંગ નિમિત્તિના જાણકાર કોઈ પરદેશી નૈમિત્તિક આવ્યો. રાવણે એના જ્ઞાનના લાભ લેવાના વિચાર કર્યો. રાજ્યનું કામકાજ પૂરું થયા બાદ રાજા રાવણે નૈમિત્તિકને પ્રશ્ન કર્યો, “મારું માત શી રીતે થશે?”
અનન્તવીર્ય કેવલિ ભગવંતને આ જ પ્રશ્ન રાવણે પૂછ્યા હતા પરંતુ કેવલિ ભગવંતના અનિષ્ટ ઉત્તર સાંભળીને રાવણની નિંદ હરામ થઈ ગઈ હતી. પોતાના કલંકિત જીવનની કલ્પનાએ એને ધ્રુજાવી મૂકતી હતી. એથી જ એણે આ જ પ્રશ્ન નૈમિત્તકને પૂછ્યા.
નૈમિત્તિકે કહ્યું, “આપનું મેાત રાજા જનકની દીકરીના કારણે થશે; અને મહારાજા દશરથના સંતાનના હાથે થશે. ”
આટલું સાંભળતાં જ રાજા રાવણના માથે જાણે આભ તૂટી પડયું. વળી એ જ વાત ! ... પરસ્ત્રીના કારણે માત !
પેાતાના જીવન ઉપર ફિટકાર વરસાવતા રાવણ સૂનમૂન થઈ ગયા.
પણ આ વાતને લઘુબંધુ વિભીષણ ન જીરવી શક્યા. જ્યેષ્ઠ બંધુ રાવણ ઉપર એને અથાગ પ્રેમ હતા. પેાતાના ભાઈની આવી કથા ઇતિહાસના પાને કાળા અક્ષરે લખાય એ તો વિભીષણને હરગીજ મંજૂર ન હતું. દશરથ અને જનાના નાશ કરવા વિભીષણના નિરધાર
સિંહાસન ઉપરથી અકદમ ઊભા થઈ જઈને, ભારે આવેશમાં વિભીષણ બોલ્યા : “ જો કે આ નૈમિત્તકનું વચન સત્ય જ હોય છે પરન્તુ આ વખતે તે હું જ તેની આ અગમ – વાણીને મિથ્યા બનાવાં દઈશ. રાજા જનક અને રાજા દશરથને હજી સંતાનપ્રાપ્તિ થઈ નથી. હું એ બેય ને મારીને જ જંપીશ. મૂળિયું જ ઊખડી જાય પછી ડાળા - પાંખડાંની હસ્તીના સવાલ જ કયાં રહે છે?’
વિભીષણનાં હિંમતભરેલાં વચનો સાંભળી રાજા રાવણે અનુમતિ આપી. અને વિભીષણ પોતાને ઘેર આવ્યા.
સૌથી પ્રબળ જિજીવિષા
રાવણને સુંદર રીતે જીવવાની કેટલી ઈચ્છા છે? માટે જ એ‘મારું મેત શી રીતે થશે?' એમ પૂછે છે ને?
