________________
રામાયણમાં સંસ્કૃતિનો સંદેશ
૧૬૧
કે જીવનમાં ઝગડાઓ જ ન હોત તો વકીલો અને ન્યાયાલયોના ગીચ જંગલો ઊભ કરવાની જરૂર રહેત ખરી? સંસારના તુચ્છમાં તુછ સ્વાર્થો ખાતર ઝઘડા કરનારા અને કોર્ટ જનારા માણસો–જે વિશ્વના સમગ્ર જીવોના સુખનું પરમ કારણ છે એવા ધર્મશાસનની રક્ષા કાજે ન છૂટકે કઠોર વાણીમાં બોલનારા–સાધુજનોને ઝઘડાખોર કહે છે ! કેવી કમનશાબીની વાત છે ?
રાવણની સામે ય જટાયુની જવાંમર્દી
એક અજૈન ભાઈ પાસે મેં એક પ્રસંગ સાંભળ્યો હતો. મહાસતી સીતાજીને લઈને જ્યારે રાવણ વિમાનમાં લંકા તરફ જઈ રહ્યો ત્યારે વિમાનમાંથી સીતાજી પોતાના આભૂષોને એક પછી એક નીચે ફેકતા જતા હતા. કારણ કદાચ તેમની શોધ માટે કોઈ નીકળે તો તે, આ આભૂષણોની નિશાની દ્વારા તે દિશાને પકડી શકે.
સીતાજીને ઊંચકી જતાં રાવણને જોઈને જટાયુ નામનું એક પક્ષી મોટી પાંખો ફફડાવતું વિમાન ઉપર ત્રાટક્યું. સદા વનમાં જ રહેતું એ પક્ષી રામચન્દ્રજી અને સીતાજીનું સારી રીતે આત્મીય બની ગયું હતું.
પરપુરુષ દ્વારા સીતાજીને ઉપાડી જવાતા જોઈને એ રાવણનો સામનો કરવા ધસી ગયું. રાવણ ઉપર ત્રાકટીને એના મોં ઉપર એણે જોરથી ચાંચો મારવા માંડી, રાવણને મહાત કરવા અને સીતાજીને છોડાવવા એણે પોતાની શક્તિ મુજબ બધું કરી જોયું.
શરૂ શરૂમાં તો રાવણે એને સામાન્ય પક્ષી સમજી જવા દીધું. પણ જોરદાર હુમલા કરતું જોઈને રાવણ અત્યંત ક્રોધે ભરાયો. કમરેથી કટાર ખેંચી કાઢીને એક ઝાટકે એની પાંખ કાપી નાંખી. મરણતોલ રીતે ઘાયલ થઈ ગયેલું જટાયુ ધબાક દઈને નીચે જમીન ઉપર દડદડતું જઈ પડયું. તેની ચોફેર લોહીનું ખાબોચિયું. બની ગયું.
થોડી વાર બાદ વનવાસી લોકો દોડી આવ્યા. તેમણે જટાયુને કહ્યું. “રે! પક્ષીરાજ ! તમે કોની સાથે બાથ ભીડી? તમે જાણતા ન હતા કે શત્રુ કેવો બળિયો હતો? શક્તિનું માપ કાઢીને પછી લડવું જોઈએને? ગરુડરાજ ! શું તમે આટલું પણ ન સમજી શક્યા?”
જટાયુનો જવાબ: “અધર્મ મારાથી જેવાયો નહિ
વનવાસીઓને ત્યારે જટાયુએ કહ્યું: “વનવાસી બંધુઓ! તમારી વાત સાચી છે. મને ખબર જ હતી કે બળિયા દેખાતા રાજા સાથે લડવામાં મારો પરાજય
