________________
ગુણસ્થાનકને વિશે બંધઅધિકાર
૬૭
આ ૩૦ પ્રકૃતિઓનો બંધ સાતમા આદિ ભાગોમાં થતો નથી. કારણકે ગતિપ્રાયોગ્ય બંધ ૮મા ગુણઠાણાના ૬ઠ્ઠા ભાગ સુધી થાય છે. આગળના ભાગોમાં તત્પ્રાયોગ્ય અધ્યવસાયનો અભાવ હોવાથી સાતમા આદિ ભાગોમાં બંધ થાય નહિં.
ત્યારબાદ ૭મા ભાગના અંતે એટલે આઠમા ગુણઠાણાના અંતે હાસ્ય રતિ, ભય અને જુગુપ્સાનો બંધવિચ્છેદ થવાથી ૯મા ગુણઠાણે ૨૨ પ્રકૃતિઓનો બંધ થાય છે.
પ્રશ્ન– ૮મા ગુણઠાણાના પ્રથમ ભાગે ૫૮, બીજાથી છઠ્ઠા ભાગ સુધી ૫૬ અને સાતમા ભાગે ૨૬ પ્રકૃતિઓનો બંધ થાય છે, તો આઠમા ગુણના ત્રણ જ ભાગ કરવા જોઈએ. સાત ભાગ કરવાનું કારણ શું ? બીજાથી છઠ્ઠા ભાગ સુધીનો એક જ ભાગ કરવો જોઈએ.
જવાબ– ૫૮ અને ૨૬ પ્રકૃતિના બંધના કાળ કરતાં ૫૬ પ્રકૃતિના બંધનો કાળ ઘણો વધારે અર્થાત્ પાંચ ગણો છે તે સમજાવવા માટે ૭ ભાગ કરેલ છે.
અહીં અસત્કલ્પનાએ આઠમા ગુણના ૨૧ સમય કલ્પીએ તો નિદ્રા-પ્રચલાનો બંધ આઠમા ગુણના ત્રણ સમય સુધી એટલે ૫૮ પ્રકૃતિ ૧ થી ૩ સમય સુધી, નામકર્મની દેવદ્વિક વિગેરે ૩૦પ્રકૃતિ આઠમા ગુણના ૧૮સમય સુધી એટલે પ૬ પ્રકૃતિ ૧ થી ૧૮ સમય સુધી અને હાસ્યાદિ ચાર ૧ થી ૨૧ સમય સુધી અર્થાત્ ૨૬નો બંધ ૧ થી ૨૧ સમય સુધી છે.
જો ત્રણ ભાગ કલ્પીએ તો ૫૮નો બંધ ત્રણ સમયને બદલે સાત સમય સુધી, ૫૬નો બંધ ૧૮ સમયના બદલે ૧૪ સમય સુધી માનવો પડે અને તે પ્રમાણે બંધને યોગ્ય પરિણામ ન હોવાથી ઘટતો નથી. માટે સાત ભાગ કર્યા છે એટલે સાત ભાગના બદલે ત્રણ ભાગ કરીએ તો નિદ્રા પ્રચલા તથા નામકર્મની ૩૦ પ્રકૃતિના બંધના કાળમાં સમયોની અપેક્ષાએ બરાબર ન્યાય રહે નહી. માટે સાતભાગ કર્યા છે.
