________________
પુણ્યતત્વ
પુરાતત્વનું સ્વરૂપ
પુણ્યતત્વ અને પાપતત્વ જીવ જે કર્મબંધ કરી રહેલો હોય છે તેનાથી થાય છે. જે કામણવર્ગણાના પુદ્ગલો ગ્રહણ કરે છે તેમાંથી શુભકર્મ રૂપે પુગલો બનાવે છે તે પુણ્ય પ્રકૃતિ કહેવાય છે અને જે પુદ્ગલો અશુભ કર્મરૂપે બનાવે છે તે પાપ પ્રકૃતિ રૂપે ગણાય છે.
આ પુણ્ય અને પાપનાં ચાર ભેદ રૂપે ચર્તુભેગી થાય છે. (૧) પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય (૨) પુણ્યાનુબંધી પાપ (૩) પાપાનુબંધી પુણ્ય અને (૪) પાપાનુબંધી પાપ
પુણ્ય અને પાપ બન્ને તત્વોને છોડવા લાયક કહ્યા છે. બેમાંથી એકેય ગ્રહણ કરવા લાયક નથી જ. કારણકે જ્યાં સુધી પુણ્ય તત્વ ઉદયમાં હોય છે ત્યાં સુધી જીવ સિદ્ધિ ગતિમાં જઇ શકતો જ નથી.
જ્યારે સંપૂર્ણ પુણ્ય તત્વ પુરૂં થાય ત્યારેજ જીવ મોક્ષમાં જાય છે. આથી જ જ્ઞાની ભગવંતોએ પુણ્યાનુબંધિ પુણ્યને આંશિક ઉપાદેય કહેલ છે.
