________________
સર્વ ને પિતાના આત્માની તુલ્ય જાણે અને કોઈ પણ પ્રાણિના પ્રાણને હણે નહિ તથા ભય અને વેરથી ઊપરામ પામે. ' વળી ઉપદેશમાળામાં પણ કહે છે,
"सम्मदिठी वि कयागमो वि अइविसयरागसुहवसओ। ___ भवसंकडम्मि निवडइ इत्थं पुण सच्चई नायं"।
અર્થ:--જેણે સૂત્રનો અભ્યાસ કર્યો છે એવો સમ્યગ્દષ્ટિ પણ અત્યન્ત વિષયના રાગથી ભાવસંકટમાં પડે છે અને ફરી તેને સુમાર્ગ મળવો મુશ્કેલ થઈ પડે છે. ઉપદેશ રત્નાકરમાં પણ કહ્યું છે, . दसारसीहस्स इय सेणियस्सा पेढालपुत्तस्स सच्चइस्स। - अणुत्तरदसणसंपया विणा चीरत्तेणऽहरं गई गया॥ ' અર્થ-દશરસિહ, શ્રેણિક રાજા, પેઢાલ પુત્ર અને સાત્મકી પાસે ઉત્તમ દર્શન સંપત્તિ (સમ્યક્ દર્શન) હતી પણ ચારિત્રના અભાવે તેઓ નરક ગતિમાં ગયા.
શંકા–અમે ચારિત્રનો નિષેધ નથી કરતા પણ આત્મભાવમાં રમણ કરવું તેને જ અમે ચારિત્ર કહિએ છીએ. સંયમ, તપ આદિને અમે નથી માનતા કારણ કે સિદ્ધમાં સંયમ, તપ આદિને અભાવ છે.
સમાધાન–સંયમ તપ આદિનું આચરણ કર્યા વિના સ્વરૂપ આચરણું રૂપ ચારિત્રની પ્રાપ્તિ થઈ શક્તી નથી. જે કેવળ સ્વભાવ રમણરૂપ ચારિત્રથી જ મેક્ષ થતું હોય તે શ્રેણિક આદિ રાજાઓને સંસારમાં પરિભ્રમણ કરવું પડત નહિ. કારણ કે તેમને આત્મભાવરમણરૂપ ચારિત્ર અર્થાત સમ્યગ્દર્શન પ્રાપ્ત થઈ ગયું હતું. માટે સંયમ આચરણ આદિ વ્યવહાર ચારિત્ર વિના માત્ર નિશ્ચય નયથી મેક્ષ સંભવ નથી. કહ્યું છે કે,
निश्चयाद् व्यवहतिर्व्यवहारान्निश्चयःस्थितिरियं प्रकटैव । सदुरुचेविरमणंविरतेः सातो बहिर्युगपदंगिनि योगः॥
અર્થ –નિશ્ચયથી વ્યવહાર અને વ્યવહારથી નિશ્ચય પ્રવૃત્ત
