________________
૧૧૯ મેદભાવ હોવાથી જેમ બીજવડે અંકુર પેદા થાય છે, અને અંકરથકી કેમે કરીને બીજ પિદા થાય છે તેમ દેહવડે કર્મ ઉપજે છે અને કર્મવડે દેહ નીપજે છે. એવી રીતે પુનઃ પુનઃ પરસ્પર અનાદિકાળને હેતુ હેતુમભાવ રહેલ હેવાથીજ સંભવે છે. જેમને અન્ય હેતુ હેતુમ ભાવ સંબંધ રહેલ હોય છે તેઓ બીજ–અંકુર તેમજ પિતા-પુત્રાદિકની પેરે અનાદિજ હવા ઘટે છે. તેવી રીતેજ દેહ કર્મને સંબંધ છે માટે તે પણ અનાદિજ છે. (ઈતિ વિશેષાવશ્યકે પૃ. ૭૦૦).
પ્રશ્નકર્મને બદલે હાફિક નિર્માણ કરનાર () તરીકે અકર્મી-કર્મરહિત ઈશ્વરને જ માનવામાં શો દોષ આવે છે?
ઉત્તર–કર્મરહિત એ ઈશ્વર ઉપકરણના અભાવે દંડાદિક ઉપકરણ રહિત કુંભારની પેરે શરીરાદિક કાર્યનું નિર્માણ કરી શકે નહિ. વળી કર્મ વગર શરીરાદિકનું નિર્માણ કરવામાં જીવાદિકને બીજું કંઈ ઉપકરણ સંભવતું નથી. કેમકે ગર્ભાદિક અવસ્થામાં અન્ય ઉપકરણને અસંભવ છે અને કર્મરહિતને શુક, શેણિત (વીર્ય, રૂધિર) પ્રમુખનું ગ્રહણ કરવું પણ અયુક્ત છે. અથવા બીજી રીતે પ્રવેગ કરી શકાય છે. કર્મરહિત ઈશ્વરાદિક આત્મા આકાશની પેરે નિષ્ટ હોવાથી, અમૂર્ત હેવાથી, અશરીરી હેવાથી, નિષ્ક્રિય હોવાથી, તેમજ સર્વગત એટલે સર્વવ્યાપી હોવાથી તથા એક પરમાણુની પેરે એકલે હવાથી શરીરાદિકનું નિર્માણ કરે જ નહિ-કરી શકે જ નહિ. જે કદાચ કહેવામાં આવે કે શરીરધારી ઈશ્વર જ બધાય દેહાદિક કાર્યોનું નિર્માણ કરે છે તે પછી ઇશ્વર સંબંધી દેહ
