________________
૩૨
જૈનધર્મ અને માંસાહાર પરિહાર ઘણું લોકે મુનિવેશ ધારણ કરીને સંધમાં દાખલ થઈ ગયા હતાં એમની વાત જુદી હતી. જો કે એમનામાં પણ ઘણુઓમાં ઉમદા ગુણે હતા અને શક્તિ પણ હતી. આમ છતાં આ ભીષણ કાળમાં પરંપરા વિશુદ્ધ રીતે પાર ઊતરી શકી હતી એ કંઈ એમના માટે ઓછા વીરત્વની વાત નથી. - એક વિદ્વાને મને જણાવેલું કે આવી આપત્તિ ટાણે શરીર ટકાવવા અનેક પ્રકારના અપવાદો આપવા પડ્યા હતા. ગમે તેમ છે, પણ એક વાત તે છે કે દુષ્કાળ ધર્મભાવનાનો પણ દુષ્કાળ ઊભો કરે છે. જહાંગીર બાદશાહના સમયમાં ફેલાયેલા ભયંકર દુષ્કાળનું તે વખતના પોર્ટુગીઝ લેકેએ આપેલું વર્ણન જેમણે વાંચ્યું હશે એ આ ૧૨ વર્ષના ભયંકર દુષ્કાળે કેવો કેર વર્તાવ્યો હશે અને સાથે ધર્મભાવનાને પણ કે હાસ હશે એની કલ્પના કરી શકશે. છેલ્લા બંગાળના દુષ્કાળમાં કંઈક માતા પિતાના પુત્રોને શેકીને ખાઈ ગઈ હતી એના દાખલા આપણાથી ક્યાં અજાણ છે?
આવા સંગમાં મુનિવેશ હોવા છતાં માની લે કે કેટલાક પતિત થયા હોય તે તે અસંભવિત નથી લાગતું. અને એમ બન્યું હોય તો તે ક્ષમ્ય ગણાવું જોઈએ પણ રોજ હલવા–હાફુસ ખાનારને તેમ જ અથાણુ–પાપડ વિના જેમને કેળિયે ગળે ઊતરતો જ નથી એવાઓને એની કલ્પના જ નથી આવી શકતી.
આમ જ્યાં સર્વત્ર માંસાહાર જ પ્રવર્તત હતો. ઘરે ઘરે પણ એ જ વસ્તુ વપરાતી હોય ત્યાં સાચવી સાચવીને કેટલું સાચવે ? એથી
ક્યારેક ગોચરીમાં પણ માંસ આવી જવાનો સંભવ રહે. કટ્ટર નિરામિષાહારી હોવા છતાં ભગવાનના સાનિધ્યમાં રહેલા ગોશાલકના પાત્રમાં પણુએ ક્યાં નહોતું આવી જતું ? અને આજે પણ કાઠીઓના ઘરે વહેરવા જનાર એક મુનિના પાત્રમાં પણ એ ક્યાં નહોતું આવી ગયું ! આમ છતાં મુનિઓ પૂરા જાગ્રત હતા. પણ જેઓ પેટ ખાતર જ
