________________
વિષયારંભ
(
(૯) મૂળ આગમાં તે અનેક સ્થળે માંસાહારને નરનું કારણ જણાવ્યું છે. (ઠાણાંગ સૂત્રના ૪થા સ્થાનમાં તેમ જ સૂત્રકૃતાંગના બીજા શ્રત સ્કંધના ૬ઠ્ઠા અધ્યયનમાં આવાં વાક્યો જોઈ લેવા) એ જ સિદ્ધાંતના પ્રદાતા સાથે માંસાહાર જેવો એ કેવી રીતે ઘટે !
(૧૦) આથી કેવળ સૂઝતા આહારને પ્રશ્ન રજૂ કરતાં પંડિતને હું નમ્ર ભાવે ભગવતીજી શતક ૧૮, ઊ–૧૦ માં આપેલે ભગવાન મહાવીર અને સોમિલ બ્રાહ્મણ વચ્ચે સંવાદ ફરી ધ્યાનપૂર્વક વાંચી જવાની ભલામણ કરું છું. એમાં ભગવાન સ્પષ્ટતા માંગે છે કે, “હે સોમિલ! સરિસવય શબ્દના બે અર્થ છે મિત્ર અને સરસવ. મિત્ર અર્થમાં સરિસવય શ્રમણ નિને અભક્ષ્ય છે–ત્યાજ્ય છે. પરંતુ ધાન્ય સરિસવાય જે નિર્જીવ થયેલા હોય, નિર્દોષ હોય તથા ભિક્ષા નિયમ પ્રમાણે યાચવાથી પ્રાપ્ત થયેલા હોય તો તે ભક્ષ્ય છે.”
એક વિદ્વાન પંડિતે પણ આ જ પ્રમાણે લખ્યું છે કે, “હે, સેમિલમાસને અર્થ જે “માં” થતું હોય તો તે અમારે અભક્ષ્ય છે. પણ એનો અર્થ જે અડદ થતું હોય અને તે ભિક્ષા–નિયમ પ્રમાણે પ્રાપ્ત હોય તે તે ભક્ષ્ય છે.
ભગવાને એ કાળની ભાષાને કારણે બન્ને જાતના અર્થો થતા હાઈ આવી સ્પષ્ટતા કરી લેવાની ચેષ્મી અને ચટ વાત કરી છે. એથી પછી નથી પ્રશ્ન રહેતે કેવળ એક શબ્દને કારણે માંસાહાર અર્થ લેવાનો કે નથી પ્રશ્ન રહેતે સૂઝતા આહારને નામે માંસાહાર કરવાને. આ અંગે નિરસ છ aધ્યયન'માં પંડિત દલસુખભાઈ માલવણિયાએ રજૂ કરેલું દૃષ્ટિબિંદુ પણ ઉપયોગી થઈ પડે તેમ છે. માલવણિયાજી લખે છે કે ગૌર વાર રાસ વાત ચ૯ હૈ કિ વદ ઘણી कोई भी वस्तु आहारमें नहीं ले सकता, जो सजीव हो या सजीव से सम्बन्धित हो। इतना ही नहीं, किन्तु भिक्षाटन करते समय यदि संयमी
