________________
પરિશિષ્ટ
આ નિબંધ અંગે કેટલાક વિદ્વાન મુનિ-આચાર્યાં તથા ૫ડિતા સાથે વિચારાની આપ-લે કરતાં જે જે પ્રશ્નો ઊભા કરવામાં આવેલા એને પ્રત્યુત્તર વાળવાનેા મેં નમ્ર પ્રયત્ન કર્યાં છે, જે ખીજાઓને પણ ઉપયોગી બને તેમ હાઈ અત્રે રજૂ કરવામાં આવે છે.
"
પ્ર. ૧ શાસ્ત્રામાં માંસ' શબ્દ હોવા છતાં વનસ્પતિ અથ ખેંચતાણ કરીને કાઢવા યોગ્ય છે?
ઉ. ↑ ′ માંસ ' શબ્દના મૂળ અથ ઢીલા પેાચા પદાથ હતા. એને ગભ પણ કહેતા વાગ્ભટે બીજોરાના ગ` માટે માંસ' શબ્દ જ વાપર્યો છે. તરબુચને પણ આ જ કારણે માંસફળ કહ્યું છે. પણ ભક્ષ્યાભક્ષ્યના પ્રશ્ન આવ્યા બાદ એક યા ખીજા વર્ગમાં શબ્દોને સ્થિર કરવાની જે પ્રક્રિયા ચાલી એથી વનસ્પતિ માટે ગભ •અને પ્રાણીજ દ્રવ્ય માટે માંસ ’ શબ્દો સ્થિર થયા છે એટલે પ્રાચીન ભાષામાં માંસ શબ્દ હોઈ એને આજની દૃષ્ટિએ રૂઢ થયેલા કેવળ પ્રાણીજ માંસ–આમિષને જ અથ લગાડવા યેાગ્ય ન ગણાય. એટલું ખરું કે માંસ શબ્દ ભક્ષ્ય કે અભક્ષ્ય બંનેમાં સરખી રીતે જ ત્યારે વપરાતા હતા.
પ્ર. ૨ જો શાસ્ત્રપાઠાના મૂળ અ વનસ્પતિ હતા તે પાછળથી એને માંસપરક અથ કેમ થવા લાગ્યા ?
ઉ. ૨ ઉપરાક્ત પ્રક્રિયાનું જ પરિણામ છે. દા. ત., ‘શંખાલિ ’તે અથ શંખ નામના જીવડાઓના સમૂહ હતા. એ હવે એક
