________________
તેરે
જૈનધર્મ અને માંસાહાર પરિહાર ભણાવતાં ઈશ્વરકતૃત્વના ખંડનો પાઠ સમજાવે એથી એ ઈશ્વરવાદી બ્રાહ્મણ મટી જતો નથી. તેમ ભગવાન પણ એ કાળમાં પ્રવર્તતી લેકમાન્યતાઓનું જ વર્ણન કરે છે, ભલે પછી એ વ્યવહારમાં પ્રવર્તતી માન્યતા હય, જ્યોતિષ સંબંધી માન્યતા હોય કે વૈજ્ઞાનિક નિયમો વિષે બંધાયેલી માન્યતા હોય. એથી એને અર્થ એ નથી કે ભગવાન એનું સમર્થન કરે છે યા એને મંજૂર રાખે છે. ધર્મઘેલછાના પ્રકારે :
અકબરના દરબારમાં બદારૂની (?) કરીને એક મુસ્લિમ પંડિત હતે. સંસ્કૃતને પણ એ પ્રખર વિદ્વાન હતા. બાદશાહના હુકમથી એ રામયણ મહાભારતને ફારસીમાં અનુવાદ કરે અને રાત્રે પોકે પોક મૂકી રડતો કે કાફરોના શાસ્ત્રો વાંચવાથી કોણ જાણે ખુદા મને કેવીયે ભયંકર શિક્ષા કરશે ? આ જેમ એક પ્રકારની ધમઘેલછા હતી તેમ જે કઈ શાસ્ત્રોના શબ્દ શબ્દને (મૂળ વિચારધારાથી વિસંગત હોવા છતાં) વળગી રહેવા જેટલી શ્રદ્ધા ધરાવતો હોય તો એ બીજા પ્રકારની ધર્મઘેલછા છે જે કારણે દ્વિધાવૃત્તિમાં પડેલા આવા લેકે ધર્મનું રહસ્ય જ પામી શકતા નથી. શીખવેલી કોટી:
આવી પરિસ્થિતિમાં ગુરુગમના અભાવે શાસ્ત્રકારોએ તો આપણને એક જ હળવી કસોટી બતાવી છે કે જેને શબ્દાર્થ ભગવાનની મૂળ વિચારધારા સાથે સુસંગત નથી એ અર્થ – અર્થ જ નથી, એ અર્થ જ ખોટો છે એમ માનવું ભલે પછી કદાચ કેઈ આચાર્યોએ એવી વ્યાખ્યા આપી હેય. (નિ.ગા.૫૪૭૨)
આથી જે વચ્છરાજ સિંધીએ પોતે લખેલા “શાઍ કી અસંગત બાતે” પુસ્તકમાં આ પાઠને મૂળ હેતુ–ઉદ્દેશ ધ્યાનમાં રાખ્યો હત તે કાર્યસિદ્ધિનું ફળ માંસાહાર સાથે જોડતા ઉપરનાં વચનોને અનુલક્ષીને શાસ્ત્રો પર પ્રહાર કરવાની એ ઊતાવળ ન કરત ને એ રીતે સમાજને એક ખૂરે દાખલે આપવામાંથી એ બચી જાત.
