________________
..શ્રી જિનપ્રતિમા શ્રી જિન સમાન શાથી?
[ ૧૫૧
આધેયભૂત અયુતસિદ્ધ પદાર્થોમાં ઇહપ્રત્યયહેતુ સમવાય સંબંધ માનવા જોઇએ.’–એ જાતિની પ્રતિજ્ઞા તૂટી જાય છે, તેથી ગુણુ– ગુણિને જોડનાર ખીજા સંબંધની પના કરવા કરતાં, અભેદ સબંધ માનવેા એજ ઘટિત છે.
ધર્મ-ધર્મિના અભેદ્ય સંબંધ નહિ માનવાથી, નિયત કાર્ય— કારણ વ્યવહાર પણ ટકી શકતા નથી. કારણ અને કાર્યના દેશ-કાળભેદે ભેદ હેાવા છતાં, કારણુશક્તિ જ કાર્ય રૂપે પરિણમે છે, તેથી તે એનેા સર્વથા ભેદ કદી પણ ઘટી શકે તેમ નથી. કારણુશક્તિ જો કાર્યમાં ન આવતી હાય, તે તંતુથી ઘટ અને મૃર્પિડ ( માટીના પીંડા )થી પટ બની જવા જોઇએ, પરન્તુ તે વાત સર્વથા અસંભવિત છે. પટનાં કારણ તંતુએ સ્વયં પટ રૂપે પરિણમે છે અને ઘટનું કારણ મૃત્પીંડ સ્વયં ઘટ રૂપે પરિણમે છે.
"
નૈયાયિકાનું કહેવું છે કે– લેઢ એ વ્યાપ્યવૃત્તિ ધર્મ છે, માટે ધર્મના ભેદે ધર્મિના ભેદ માનવા જ જોઈએ : ધર્મના ભેદે પણ ર્મિના ભેદ માનવામાં ન આવે, તેા જડત્વ અને ચેતનત્વ ધર્મ પણ એક જ ધર્મિના ખની જશે અને તે પ્રત્યક્ષ માધિત છે. ” તેનું સમાધાન એ છે કે ભેદ એ સર્વદા વ્યાખ્યવૃત્તિવાળા હાય છે, એમ કહેવું સાચું નથી, ઘટથી પટના ભેદ ઘટત્વ અને પટત્વથી વ્યાખ્યવૃત્તિવાળા હાવા છતાં, પૃથ્વીત્વ અને જડત્વ આદિ ધર્મથી અભ્યાવૃત્તિવાળા પણ છે. એ જ રીતે જડત્વ અને ચેતનત્વ ધર્મથી જડ અને ચેતનના ભેદ હાવા છતાં, દ્રવ્યત્વ અને પાર્યત્વ આદિ ધર્મોથી તે એ વચ્ચે અભેદ પણ છે: તેથી ભેદ એ એકાન્ત વ્યાપ્યવૃત્તિવાળા છે, એ સિદ્ધાન્ત ટકી શકતા નથી.
જેએ ગુણ-ગુણી આદિ અયુતસિદ્ધ પદાર્થોમાં પણ
