________________
મનુષ્યને સ્વભાવસિદ્ધ ધમ
૩૧
આપેલું છે, તેથી તે સમસ્ત શ્રુતસ્કંધની અભ્યન્તર રહેલા છે. જ્યાં જ્યાં શાસ્ત્રોનાં નામેાની યાદી આપેલી છે, ત્યાં ત્યાં ખીજા શાસ્ત્રોની સાથે નમસ્કારની સ્વતંત્ર ગણના કરી નથી. તે એમ જણાવવા માટે કે-નમસ્કાર એ સર્વ શ્રુતસ્કંધાની અંદર વ્યાપીને રહેલા છે. શ્રી ભગવતીસૂત્રની ટીકામાં આચાર્ય શ્રીમદ્ અભયદેવસૂરીશ્વરજી ફરમાવે છે કે
अत एवायं समस्तश्रुतस्कन्धानामादावुपादीयते, अंत एव चायं तेषामभ्यन्तरतयाऽभिधीयते, यदाह - 'सो सव्वसुयक्खंधऽब्भंतर भूओ त्ति, (पृष्ठ २)
અથ“ એ જ કારણે આ પરમેષ્ઠિ નમસ્કાર સમસ્ત શ્રુતસ્કન્ધાની (તે તે સમસ્ત શાસ્ત્રોની) આદિમાં ગ્રહણ કરાય છે. અને એટલા જ માટે તેની સશ્રુત અભ્ય તરતા ગણાય છે. કહ્યુ છે કે- ‘ તે સર્વ શ્રુતસ્કંધામાં અભ્યતરભૂત છે. ’ ઈત્યાદિ
""
પરમેષ્ઠિએ પાંચ છે. શ્રી અરિહંત, સિદ્ધ, આચાય, ઉપાધ્યાય અને સાધુ. એ પાંચ વિશ્વના મહાન આત્માએ છે. શાસ્ત્રોમાં તેએનાં પુષ્કળ ગુણગાન કરવામાં આવ્યાં છે. એ કાઈ વ્યક્તિવિશેષનાં નામેા નથી, પરન્તુ આધ્યાત્મિક વિકાસ થવાથી પ્રાપ્ત થએલા પાંચ મૉંગળમય ઉચ્ચ પદાનાં-સર્વોચ્ચ સ્થાનાનાં નામે છે.
શ્રી જિનેશ્વરદેવેા વડે સ્થાપિત કરાએલા 'ધમ' એ કેાઈ વ્યક્તિગત ધમ નથી, કિન્તુ આંતરશત્રુઓ ઉપર વિજય
