________________
ધર્મને પ્રભાવ પ્રાપ્ત કરવાની અભિલાષા ચિત્તમાં વર્તતી હોય. સર્વ સત્વવિષયક હિતચિંતાના સાચા અમૃત પરિણામમાં દશ પ્રકારના ચારિત્રધર્મ અર્થાત્ સાધુધર્મ અને સાધુધર્મ પ્રાપ્ત કરવાની અભિલાષારૂપ “શ્રાવકધર્મ અંતર્ગત રહેલે છે, એમ માનવું જોઈએ.
સકળ સત્વવિષયક હિતચિતાને પરિણામ એ જ ભાવધર્મ છે. અને એ ધર્મમાં જ વિશ્વના તમામ પદાર્થોને નિયમમાં રાખવાની તાકાત છે.
એ ભાવધર્મને ટકાવવા માટે, પેદા કરવા માટે કે વધારવા માટે જેટલા જેટલા માગે છે તે બધા પણ કારણમાં કાર્યના ઉપચારથી ધર્મ છે.
ભાવધર્મના કારણરૂપ ધર્મ એ દ્રવ્ય ધર્મ છે.
એક, શ્રી જિનેશ્વરદેવની આજ્ઞાના ભાવપાલનરૂપ છે અને બીજે તેમની આજ્ઞાના દ્રવ્યપાલનરૂપ છે.
ભાવ અને દ્રવ્ય ઉભય પ્રકારે શ્રી જિનેશ્વરદેવની આજ્ઞાનું પાલન અને તે પાલન ઉપરનું બહુમાન, એને અનુક્રમે “બોધિ” અને તેનું “બીજ ” કહેવાય છે. એવી બેધિ અને એનું બીજ પ્રાપ્ત કરી, જગતના આત્માઓ ત્રણેય કાળમાં સુખી થાઓ, સુખી થાઓ, સુખી થાઓ,” એ ભાવના નિરંતર કર્તવ્ય છે. એથી ભવવિરાગ અને મોક્ષાભિલાષ દઢ થવા સાથે શ્રી જિનેશ્વરદેવના શાસનને સાચો પ્રભાવ જગતમાં વિસ્તાર પામે છે.
ત૩
