________________
૧૪૧.
પરમાત્મધ્યાનનાં ચાર માધ્યમ ત્યારે આ દેહમાં જ પરમાનંદને અનુભવ થાય છે.
આ પ્રમાણે એ મંત્રપ્રવેગની સાધના એ પણ નામઅરિહંતની જ આરાધના છે.
“અહ” આદિ મંત્રના ધ્યાનમાં એકાકાર બનવાથી, શ્રી અરિહંત પરમાત્મા સાથે એકાકારતા સધાય છે.
“અરિહંત' એ શબ્દ શ્રી અરિહંત પરમાત્માનો વાચક હોવાથી કથંચિત અરિહંત સ્વરૂપ છે. તેથી શ્રી અરિહતના ધ્યાનમાં તન્મય બનેલે સાધક પણ ઉપગથી અરિહંત બને છે અને અરિહંતાકાર ઉપગ, સર્વ પાપનો. નાશ કરવા સમર્થ છે.
અન્ય સ્થળે વાણુના ચાર પ્રકાર બતાવ્યા છે? (૧) વૈખરી, (૨) મધ્યમા, (૩) પશ્યન્તી અને (૪) પરા. આ ચારે પ્રકારની વાણું, ઉત્તરોત્તર અધિક ફળવતી છે.
(૧) વૈખરી વાણું તે મુખગતા છે.
પરમાત્માના નામને ભાષ્ય જાપ તેમજ સ્તુતિ, તેત્ર વગેરે સ્પષ્ટ ઉચ્ચારપૂર્વક બેલવામાં આવે, તે વૈખરી વાણું છે.
(૨) મધ્યમા વાણી તે કંઠગતા છે. તેના વડે ઉપાંશુ જાપ થાય છે.
ઉપાંશુ એટલે જેમાં માત્ર હેઠ અને જિહ્વા જ ચાલતાં હોય તે.
આ જાપ વખતે મંત્રના અક્ષરોનો વિનિ, સાધક પિતે જ સાંભળી શકે છે. પાસે બેઠેલી વ્યક્તિને પણ તે સંભળાય નહિ, એવી રીતે તે જાપ કરવાનો હોય છે.
