________________
૨૪.
[પરમેષ્ઠિ-નમસ્કાર
નિર્વાણ સુખની પ્રાપ્તિ થાય છે. પરમેષ્ઠિ નમસ્કારને શાસ્ત્રમાં ચિન્તામણિથી અને કલ્પવૃક્ષથી પણ અધિક ફલદાયી કહ્યો છે, તે વચન આ અપેક્ષાએ ચરિતાર્થ થાય છે. સૂર્ય–અધોત દુષ્ટાન્ત
તર્કનુસારી પ્રત્યે જેમ બીજાંકુર ન્યાયથી નવકારની સર્વધર્મવ્યાપકતા સિદ્ધ થાય છે તેમ સૂર્ય–ખદ્યોતના દષ્ટાંતથી પણ શાસ્ત્રકાર ભગવંત શ્રી નવકારની શ્રેષ્ઠતા સિદ્ધ કરી બતાવે છે. આચાર્ય ભગવંત શ્રીહરિભદ્રસૂરીશ્વરજી મેગદષ્ટિસમુચ્ચય નામક ગ્રન્થરત્નમાં ફરમાવે છે કે“તાત્ત્વિ: વક્ષત્તિ, માન્યા જ શા ાિ
अनयोरन्तरं ज्ञेयं, भानुखद्योतयोखि ॥१॥"
અર્થતાત્ત્વિક પક્ષપાત અને ભાવશૂન્ય ક્રિયા, એ બે વચ્ચે સૂર્ય અને ખજુઆ જેટલું અંતર સમજવું.
અહીં પક્ષપાત એટલે શુભેચ્છા, અંતરંગ આદર, પરમાર્થ રાગ. નમસ્કાર એ પરમેષિઓ પ્રત્યે અને તેમના ગુણે પ્રત્યે પરમાર્થ રાગને સૂચવે છે, અંતરંગ આદરને બતાવે છે. લોકમાં જેમ ભાવ વિનાનું ભજન લખું છે તેમ લોકેત્તરમાં ભાવ વિનાની ભક્તિ વધ્યા છે. પરમેષ્ઠિઓ પ્રત્યેના ભાવ વિના, અંતરંગ આદર વિના, તેમની આજ્ઞાનું પાલન પણ તેવું જ છે. નમસ્કાર એ હદયના ભાવને ઉત્પ દક છે, હૃદયના ભાવને પૂરક છે, અથવા હૃદયના ભાવને સૂચક છે, એ કારણે તેને બુદ્ધિમાન પુરુષોએ સર્વ પ્રથમ સ્થાન આપેલું છે.
