________________
૨૫૪
આતિકતાને આદર્શ
છે. એ માન્યતા ઉપર જડવાદીઓ તરફથી તવની વ્યસ્થા કરવા પ્રયાસ કરવામાં આવ્યું છે.
ક વાદ બુદ્ધિના કેટલા વિકાસ પર અવલંબેલો છે, એનો નિર્ણય કરવાનું કાર્ય પરિક્ષકોની બુદ્ધિ પર આધાર રાખે છે.
અહીં તે આપણે એ ઉભય પ્રકારના વાદ પિતાનાં મત કઈ રીતે પ્રકાશિત કરી રહ્યા છે, તે જાણવા માટે જેટલાં સાધનો મળી શકે તે મેળવી, તે ઉપર શકિત મુજબ વિચાર કરે છે.
૦ આધિભૌતિકવાદનું મંતવ્ય * આધિભૌતિકવાદના અર્વાચીન પાશ્ચાત્ય પંડિતોએ એવું ઠરાવેલું છે કે, “નીતિશાસ્ત્રનું વિવેચન કરવા માટે અધ્યાત્મશાસ્ત્રની મુદ્દલ આવશ્યકતા નથી. કોઈ પણ કાર્ય સારું છે. કે હું તેને નિકાલ તે કાર્યનું જે બાહ્ય પરિણામ આપણી નજરે આવે, તેનાથી જ કરવો જોઈએ.”
આવા ઠરવાનું એ જ એક કારણ છે કે, જેઓએ જીવનપર્યત એ આધિભૌતિકવાદનો જ અભ્યાસ કર્યો છે, અથવા એ વિચાર પદ્ધતિથી જ જેઓ ટેવાયેલા છે, તેઓની દષ્ટિ અતિશય સંકુચિત બની જતી હોઈને, તેઓને કોઈ પણ વસ્તુનાં બાહ્ય પરિણામોને જ વિચાર કરવાની ટેવ પડેલી હોય છે. આધ્યાત્મિક કે પારલૌકિક વાતો ઉપર તેઓને સ્વભાવિક રીતે તિરરકાર જ રહે છે.
