________________
તવાની ચિંતાનું કારણ જેમ ભણતર વધે તેમ તેમ શરીર-સુખને મેહુ વધે, તે ભણતરને સાચું ભણતર કહેવાય કે કેમ? એ પણ એક વિચારણીય મુદ્દો છે.
ભણતર યાને વિદ્યા ભણતરનો પર્યાય શબ્દ વિદ્યા જેમ જેમ વિદ્યા વધે તેમ તેમ અવિદ્યા નાશ પામે, એ એક સિદ્ધ બાબત છે.
પ્રકાશ અને અંધકાર એક સ્થાને કદી જ સાથે રહી શકતાં નથી. વિદ્યા એ પ્રકાશ છે. અવિદ્યા એ અંધકાર છે. એ બેઉને પરસ્પર વિરોધ છે. આજના જમાનામાં જે ભણતર યાને વિદ્યા જ વધી છે તેમજ વધે છે, તે શરીરસુખનો આટલે મેહ કઈ રીતે ટકી શકે?
આજના મોટા ભાગના માનવીઓએ પોતાના શારીરિક સુખના સંરક્ષણ ખાતર થતી હિંસાને હિંસા ગણી નથી અને પાપને પાપ ગણ્યું નથી. જીવતા પંચેન્દ્રિય પ્રાણીએના સંહાર દ્વારા પણ પોતાને શરીર-સુખ મળતું હોય, તે તેને આજના કહેવાના ભણેલાઓને ઈન્કાર નથી. મદિરા, માંસ આદિ મડાઅભક્ષ્ય પદાર્થોના પણ ભક્ષણ દ્વારા પિતાનું શારીરિક સ્વાથ્ય સચવાતું હોય તે તેનું સેવન કરવા આજના ભણેલે તૈયાર છે. શરીરસુખને આ જાતને મેહ, અવિદ્યામાં જન્મે છે કે વિદ્યામાંથી એની પણ આજના ભણેલા કહેવાતાઓને ગમ રહી નથી.
અવિદ્યા શું છે? અવિદ્યા એટલે એક જાતનું ઘોર અજ્ઞાન.
