________________
૧૧૮
આસ્તિકતાનો આદર્શ
આપણે એ જોઈ ગયા કે, ગરમ પાણે પાતામાં ભળી ગએલી ઉષ્ણતાને એટલા માટે ત્યાગ કરી દે છે કે, ઉષ્ણતા એ એનું અંતરંગ લક્ષણ નથી,કિન્તુ બહારથી આવેલું ઉપલક્ષણ છે.
એ સિદ્ધાંત અનુસાર જે જ્ઞાન વાસ્તવમાં આત્માનું આંતરિક લક્ષણ નથી, કિન્તુ બહારથી અંદર લાવવામાં આવે છે, તે જ્ઞાનથી અમને કોઈ સ્થાયી લાભ થઈ શકવાનો નથી.
નહિ ભણવાથી આજીવિકા નહિ ચાલી શકે અથવા સમાજમાં ઊંચું સ્થાન પ્રાપ્ત નહિ થાય એવી જાતના ભય અગર પ્રલોભનથી કેળવણી આપવાના જેટલા પ્રયત્નો થાય છે, તે સઘળા ક્ષણિક લાભ આપવા સિવાય આત્માની શાશ્વત શાંતિ માટે સહેજ પણ ઉપયોગી થઈ શકતા નથી.
Pદ સા ચા શિક્ષક તે જ શિક્ષણ આત્માને શાશ્વત શાંતિ આપવા સમર્થ બનાવી શકે છે, કે જે શિક્ષણ, આત્મામાં છૂપું રહેલું જ્ઞાન આવિષ્કૃત-પ્રગટ-થાય એ જાતના પ્રયાસ કરે છે.
જે જ્ઞાન આત્માના સ્વરૂપ અથવા સ્વભાવનો સહજ અગર અભિન્ન અંશ નહિ હોય, તે પ્રકારનું બહારથી આવેલું સઘળું જ્ઞાન, થોડા જ સમયમાં-જળ જેમ પિતાની ઔપાધિક ઉષ્ણતાને છોડી દે છે તેમ-નષ્ટ થઈ જનારું છે.
