________________
આમા અમર છે
૧૦૧ * આત્માનું અસ્તિત્વ ટક આમા જેવી કોઈ વસ્તુ છે કે નહિ ? એ બાબતને નિશ્ચય જ્યાં સુધી ન હોઈ ત્યાં સુધી ભૂતકાળમાં કેવો હતો? અને ભવિષ્યકાળમાં કે હઈશ ?” એનો વિચાર કરવાનું કાઈ પ્રજન રહેતું નથી એ કારણે સૌથી પહેલાં, જગતના અન્ય પદાર્થોના અસ્તિત્વની જેમ આત્માનું ચણું અસ્તિત્વ છે, એ પ્રકારને નિશ્ચય પૂરેપૂરો જરૂરી છે.
આત્માનું અસ્તિત્વ છે. એ સમજવા માટે સરળમાં સરળ ઉપાય એ છે કે, પ્રત્યેક પ્રાણીને “અહ” અર્થાત હું” એવું જે જ્ઞાન થઈ રહ્યું છે, તેને વિષય શું છે? એની જ કરવી. એની જ કરવાથી ખાતરી થાય છે કે, “અહ” પદલક્ષી “હું”થી શરીર, ઇન્દ્રિય કે એવી બીજી કોઈપણ બાહ્ય વસ્તુનું ગ્રહણ થતું નથી, પણ જેનું ગ્રહણ થાય છે, તે જ આત્મા છે.
શરીર, ઇન્દ્રિય કે મન વગેરે આત્મા નથી, પણ આત્માની સાથે સંબંધ પામેલ અન્ય વસ્તુઓ છે. એ સંબંધ સ્વ-સ્વામીભાવને છે કે જે છઠ્ઠી વિભકિત દ્વારા વ્યકત થાય છે.
“હું શરીર”, “હું ઈન્દ્રિયો કે “હું મને. એ અનુભવ થવાને બદલે, “મારું શરીર, “મારી ઈન્દ્રિ, મા! મને એવી જાતને જ અનુભવ પ્રત્યેક આત્માને થાય છે. એથી સિદ્ધ થાય છે કે, “અ-પદયે’ એ શરીરાદિ નથી, પણ શરીરાદિથી ભિન્ન, શરીરાદિનો સ્વામી. કોઈ અન્ય છે.
