________________
૬૭
વ્યાખ્યાન–પરિષમાં શતાનીક રાજાને ઘેર રહેલી ચંદનબાળા પણ હાજર હતી, તેણે પણ અસાર સંસારને ત્યાગ કરી ભગવાને બતાવેલા શ્રમણુધર્મને સ્વીકાર કર્યો હતો અને એ પ્રસંગે બીજી પણ કેટલીક સ્ત્રીઓએ દિક્ષા લીધી હતી, તેને એમની દેખરેખમાં મૂકી પ્રવતિની પદ આપ્યું હતું. વળી ભગવાનને આ ધર્મોપદેશ સાંભળીને જે પુરુષે તથા સ્ત્રીઓ સંસારને ત્યાગ ન કરી શક્યા પણ ગૃહવાસમાં રહીને વ્રત–નિયમો પાળવા તૈયાર થયા તેને ભગવાને શ્રાવકશ્રાવિકા વર્ગમાં સમાવેશ કર્યો હતું અને એ રીતે સાધુ-સાધ્વી-શ્રાવક-શ્રાવિકારૂપ ચતુર્વિધ ધર્મસંઘની રચના પૂર્ણ કરી હતી.
ભગવાનની એ અપૂર્વ ધર્મદેશના વડે એ ધર્મસંઘ નિરંતર વૃદ્ધિ પામતે રહ્યો હતો અને તેમાં અનેક નૃપતિએ, નુપપુત્ર, શ્રેષ્ઠીઓ, શ્રેષ્ઠીપુત્રો, બ્રાહ્મણ, વૈશ્ય,
ખેડૂતે, કારીગરે વગેરે દાખલ થયા હતા. સાધુવર્ગમાં બિંબિસારપુત્ર મેઘકુમાર, રાજકુમાર નંદિષેણ, રાજા ઉદાયન, પિતનપુરપતિ પ્રસન્નચંદ્ર વગેરે ક્ષત્રિય હતા. અગિયાર ગણધરે તથા તેમને શિષ્યસમુદાય વગેરે બ્રાહ્મણ હતા. ધન્ય-શાલિભદ્ર વગેરે ધનકુબેર વૈશ્યા હતા અને બીજા ખેડૂતો તથા કારીગર હતા. સાધ્વીવર્ગમાં ચંદનબાળા, ભગવાનની પુત્રી પ્રિયદર્શના, મૃગાવતી આદિ ક્ષત્રિયપુત્રીઓ હતી, દેવાનંદ આદિ બ્રાહ્મણપુત્રીએ હતી અને બીજી વૈશ્યપુત્રીઓ તથા શૂદ્રપુત્રીઓ પણ ઘણું હતી. શ્રાવકધર્મમાં મગધરાજ શ્રેણિક, તેમનો
