________________
૫.
એટલા જ શબ્દો કહ્યા કે “હે ચંડકૌશિક ! બુઝ! બુઝ!” અર્થાત બંધ પામ, બોધ પામ.
મહાપુરુષેની વાણું કદી નિષ્ફળ જતી નથી, એટલે આ શબ્દથી તે સર્પને પિતાના પૂર્વ ભવનું જ્ઞાન થયું અને તેમાં તેણે જોઈ લીધું કે શિષ્ય પર અતિ કંધ કરવાને પરિણામે મારી આ દુર્ગતિ થઈ છે અને હજી પણ હું કોધને વશ બનીને ભયંકર હિંસા કરી રહ્યો છું, એટલે તેને વૈરાગ્ય થયે અને તેણે સઘળું ખાવાપીવાનુ છોડી દઈને સમતા ધારણ કરી. એ રીતે પંદર દિવસ સુધી અણસણ કરીને તે સમાધિપૂર્વક મૃત્યુ પામ્યું અને સ્વર્ગમાં ગયો. શ્રી મહાવીરે પિતાના સાધનાકાલમાં ક્ષમાગુણ કેટલી ઊંચી હદે કેળવ્યો હતો. તેનું આ જવલંત દષ્ટાંત છે.
કનખલ આશ્રમથી ભગવાન દક્ષિણવાચાલા ગામમાં ગયા અને ત્યાં પક્ષક્ષમણનું પારણું કર્યું. ત્યાં તમ્બિકા અને સુરભિપુર થઈ મહાનદી ગંગા નૌકા દ્વારા પાર ઉતર્યા અને ધૃણાક સંનિવેશ થઈ મગધમાં દાખલ થયા. કહેવાય છે કે તેઓ જ્યારે નૌકામાં બેસીને સામે કિનારે જઈ રહ્યા હતા ત્યારે પવનનું પ્રચંડ તોફાન થયું હતું અને નૌકા તેમાં સપડાઈ ગઈ હતી, પરંતુ આખરે તે સહીસલામત પાર ઉતરી હતી. નૌકાના બધા પ્રવાસીઓએ માન્યું કે આ પ્રતાપ આ સાધુ મહાત્માને છે, કારણ કે જ્યારે બધા પ્રાણ બચાવવાની ચિંતામાં પડળ્યા હતા અને
