________________
૧૦૧
આ રીતે ધર્માસ્તિકાય, અધર્માસ્તિકાય, આકાશાસ્તિકાય, કાલ અને પુદ્ગલાસ્તિકાય એ પાંચે દ્રબ્યા અજીવ છે. ૩. પુણ્ય
જીવ માનસિક, વાચિક અને કાયિક ક્રિયા દ્વારા જે શુભ અને અશુભ કર્મો ઉપાર્જન કરે છે તેને અનુક્રમે પુણ્ય અને પાપ કહેવામાં આવે છે. તેમાં પુણ્ય ૯ પ્રકારે અંધાય છે. સાધુ-સંત તથા દીન-દુઃખીઓને (૧) અન્ન દેવાથી, (૨) પાણી દેવાથી, (૩) સ્થાન એટલે ઉતરવાની જગા આપવાથી, (૪) શય્યા દેવાથી, (૫) વસ્ત્ર દેવાથી, તેમજ (૬) મન વડે શુભ સંકલ્પ કરવાથી, (૭) વચન વડે શુભ સંકલ્પ કરવાથી, (૮) કાચા વડે શુભ સકલ્પ કરવાથી અને (૯) દેવ-ગુરુને નમસ્કાર કરવાથી.
આ પુણ્યનાં ફળ સ્વરૂપે જીવને દેવગતિ, મનુષ્યગતિ, ઉચ્ચગેાત્ર, પંચેન્દ્રિયની પૂર્ણુતા, પ્રમાણેાપેત સુંદર શરીર, ઘાટીલાં અવયવા, રૂપ, કાંતિ, આરેાગ્ય, સૌભાગ્ય અને દીર્ઘાયુષની પ્રાપ્તિ થાય છે અને જ્યાં જાય ત્યાં આદર-સત્કાર પામે છે.
૪. પાપ
પાપ ૧૮ પ્રકારે બંધાય છે.
૧. પ્રાણાતિપાત એટલે જીવહિંસા કરવાથી. ૨. મૃષાવાદ એટલે જૂહુ' એટલવાથી. ૩. અદત્તાદાન એટલે ચારી કરવાથી. ૪. મૈથુન એટલે બ્રહ્મચર્યના ભ ́ગ કરવાથી.
