________________
ધમધ-ચંથમાળા
: ૭ર :
વિચાર ન કરે કે “આ દાન દઈને હું અન્ય પર મહાન ઉપકાર કરી રહ્યો છું” કારણ કે તેમ કરવાથી સૂતેલું અભિમાન સળવળે છે અને સામાની લઘુતા તથા પિતાની પ્રભુતા દિલમાં પ્રકટાવે છે, જે પતનનું એક મહાપગથિયું છે. આ જીવે કર્મને વશ થઈને ચોરાશી લક્ષ જીવનમાં અનંતકાલ સુધી પરિભ્રમણ કરતાં ક્યા દારુણ દુઃખને અનુભવ કર્યો નથી? એટલે પુણ્યના સંગથી બે પૈસાની પ્રાપ્તિ થઈ કે સત્સાધનનો સુગ સાંપડ્યો તેટલા માત્રથી પિતાની જાતને મહાસુખી અને બીજાને દીન-હીન–પતિત માનવા તે કઈ પણ રીતે ઉચિત નથી.. (૩૩) ચિત્તની પ્રસન્નતા
દાન દેનારે દાન દેતી વખતે ચિત્તને પૂર્ણ પ્રસન્ન રાખવું ઘટે છે પણ ખેદ, કંટાળે, વિષાદ કે તિરસ્કાર દાખવવે પેગ્ય નથી. એ વિષયમાં શાસ્ત્રકારેને અભિપ્રાય સ્પષ્ટ છે કે –
“સના વિષય, વૈમુર્ઘ વિશિાં વા
પશ્ચાત્તાપ પામી, સદા સૂપચાણ ”
અનાદર, વિલંબ, વિમુખતા, કઠેર વચન અને પશ્ચાત્તાપ ગમે તેવાં સારાં દાનને પણ અત્યંત દક્તિ કરે છે.
કેટલાક મનુ દાન દે છે પણ સામા પ્રત્યે જરાયે આદર દાખવતા નથી, એટલે પ્રથમ તે “આ”, “પધારે”, “બેસે” એવા સત્કારસૂચક શબ્દો બોલતા નથી, પણ “તમે કેણ છે?” ક્યાંથી આવ્યા છે?” “ અહીં કયાંથી ટપકી પડ્યા?” વગેરે
