________________
આઠમું
: $3 :
જ્ઞાનાપાસના
કંઈ પણ ન કરતાં સુનમુન ઊભા રહ્યો, તેવામાં બનવાજોગ પેલે ભિલ પશુ ત્યાં આવી પહોંચ્યા. તેણે શિવને એક નેત્રથી રહિત જોયા કે ઝટ લઈને બાણુની અણીવડે પેાતાનુ એક નેત્ર કાઢીને શિવને અર્પણુ કર્યું. આથી શિવ તેના પર ઘણા પ્રસન્ન થયા અને તેને નેત્ર પાછું આપ્યું તથા રાજ્યના માલિક બનાવ્યો. આ જોઇને પેલા બ્રાહ્મણ ઘણા શરમાઈ ગયા અને બહુમાન વિનાની ભક્તિ ફલદાયક થતી નથી એમ સમજીને તે પણ બહુમાનપૂર્વક ભક્તિ કરવા લાગ્યા.
જેમ ગુરુ પ્રત્યે બહુમાન હોવું ઘટે છે તેમ જ્ઞાન માટે પશુ બહુમાન હોવું ઘટે છે. તે એ રીતે કે–જ્ઞાનને આ સંસારની સહુથી પવિત્ર વસ્તુ સમજવી, અને તેને સુવર્ણ, હીરા, મેતી અને માણેક કરતાં અનેકગણું વધારે મૂલ્યવાન સમજવું. બીજા શબ્દોમાં કહીએ તે સુવણુ, હીરા, મેતી અને માણેક એ સ્થૂલ ધન છે અને કિંમત કાલ્પનિક છે, જ્યારે જ્ઞાન એ સાચુ` ધન છે અને તેની કિંમત વાસ્તવિક છે. એટલે એ વાત સદૈવ યાદ રાખવી ઘટે કે-આખા જગતની ધન-દોલત ભેગી કરીએ તે પણ તેનું મૂલ્ય જ્ઞાનીએ કહેલા એક સૂત્રની ખરાબર થતું નથી. પરંતુ અસાસની વાત છે કેઆજે જ્ઞાન પ્રત્યેના આંતરિક પ્રેમ ઘટ્યો છે અને ધન પ્રત્યેના આંતરિક પ્રેમ વચ્ચેા છે. તેથી જ એક જ્ઞાની--વિદ્વાન્ કરતાં એક શ્રીમંત-ધનવાનના વિશેષ સત્કાર થાય છે અને તેને જ સવ ઠેકાણે આગળ પડતું સ્થાન આપવામાં આવે છે. પરંતુ પરિણામ એ આવ્યું છે કે-પ્રજાના ધાર્મિક સ`સ્કાર અને શિક્ષણમાં મોટા ઘટાડા થયા છે અને વ્યવહારિક પ્રવૃત્તિ
•
