________________
ચાથુ :
: ૩ :
આદર્શ વ
મનાવનારાઓ ભલે શાક બનાવે પણ તેમાંનું કાઇ શાક કુરંગીએ બનાવેલા શાકની તલે આવે નહિ !' ઇતિ.
આ દૃષ્ટાંત પરથી સુજ્ઞ પાકેા સમજી ગયા હશે કે પક્ષપાત ને ષ્ટિરાગ લીધે સત્યાસત્યને નિણ્ય કરવામાં આપણી બુદ્ધિ કેવી અને કેટલી પાંગળી બની જાય છે.
૯. તત્ત્વની પરીક્ષા
સત્યશેાધન એટલે તત્ત્વવિનિશ્ચય કે તત્ત્વની પરીક્ષા, તે માટે પરમ તત્ત્વજ્ઞ શ્રીમાન હરિભદ્રસૂરિજીનાં નીચેનાં વચને મનન કરવા યાગ્ય છે:
Calling
“ આગમેન ન યુયા ૨, ચોથા સાંમગમ્યતે । परीक्ष्य हेमवद् ग्राह्यः, पक्षपाताग्रहेण किम् ?
97
',
આગમ અને યુક્તિ વડે જે તત્ત્વનું પ્રતિપાદન કરવામાં આવે છે, તે સુવર્ણની માફક પરીક્ષા કર્યાં પછી ગ્રહણ કરવા ચેાગ્ય છે. તેમાં પક્ષપાત કે આગ્રહ કરવાના કઈ જ અર્થ નથી.”
66
આ શબ્દોનુ ં રહસ્ય એ છે કે–સારાપણું અને ખાટાપણુ જેમ દરેક માખતમાં રહેલુ હાય છે તેમ શાસ્ત્ર અને તર્કની ખાખતમાં પણ હોય છે એટલે કે શાસ્ત્રા એ પ્રકારનાં છે. એક તા સર્વજ્ઞકથિત અને બીજા અસજ્ઞકથિત. તેમાં જે શાસ્ત્ર સર્વજ્ઞકથિત છે, તે સંવાદી હાઈને પૂરેપૂરાં વિશ્વસનીય છે અને જે શાસ્ત્ર અસર્વજ્ઞપ્રણીત છે, તે વિસંવાદી હાઇને પરસ્પર વિરાધી વચનાવાળાં છે, તેથી વિશ્વસનીય નથી. તે જ રીતે તર્ક પણ એ પ્રકારના છે. એક સુતક અને બીજો કુતર્ક. તેમાં
