________________
પહેલું:
ક ૧૭:
ત્રણ મહાન તકે કિંકરદાસને કાયાપલટ એક વખત કિંકરદાસ નામના કોઈ ગરીબ વણિકે એક નિગ્રંથ મહર્ષિને વંદન કરીને કહ્યું કે “પ્રભે! બહુ દુઃખી છું, તેમાંથી છૂટવાને કઈ ઉપાય બતાવે.' ત્યારે નિગ્રંથ મહર્ષિએ જણાવ્યું કે “કિંકરદાસ ! ધર્મનું આરાધન કરે એટલે બધાં દુઃખે દૂર થશે.” | કિંકરદાસે આવા જવાબની અપેક્ષા રાખી ન હતી. તેની ધારણું તે એવી હતી કે “નિગ્રંથ મહર્ષિ કૃપા કરીને મારા મસ્તક પર હાથ મૂકશે કે કઈ જંતર કરી આપશે યા તો કઈ એવી સાધના બતાવશે કે જેથી મારું તમામ દળદર ફીટી જશે.” એટલે તેણે મહર્ષિને કહ્યું “પ્રભે! હાલ મારા સંયોગો અનુકૂળ નથી. હું સવારથી સાંજ સુધી અને કેટલીક વાર તે મોડી રાત સુધી કાળી મજૂરી કરું છું, ત્યારે માંડ પેટ ભરાય છે. આ હાલતમાં હું ધર્મનું આરાધન કેવી રીતે કરી શકું?”
નિર્ગથ મહર્ષિએ કહ્યું “મહાનુભાવ! તમારા સંગ તે ઘણું જ સારા છે. પણ ખામી એટલી જ છે કે તેનું તમને પિતાને ભાન નથી. મારું આ કહેવું કદાચ તમારા ગળે એકદમ ઉતરશે નહિ, પણ તમારી આસપાસ જે વિરાટ સજીવ સૃષ્ટિ ફેલાયેલી છે, તેનું યથાર્થ નિરીક્ષણ કરે એટલે તે વાત બરાબર સમજાઈ જશે. પેલું પતંગિયું, પેલે કીડે, પેલી માખી, પેલો મચ્છર, પેલે કાગડે, પેલે મેર, પેલે ગીધ, પેલો કૂતરો, પેલી બકરી, પિલું ઘેટું, પેલે ઘોડે અને પિલે બળદ કેવું જીવન ગાળી રહ્યાં છે ? અને તમે ? એ પ્રાણીઓ
