________________
ધમધ-ગ્રંથમાળા
: ૩૮ :
પુષ્પ
"धर्मो धन मनुष्याणां, धर्मो रक्षति सर्वदा । नास्ति धर्मसमो बन्धुः, सेवनीयः सदैव हि ॥"
મનુષ્યનું પરમ ધન ધર્મ છે, ધર્મ સદા રક્ષણ કરે છે, ધર્મ સમાન અન્ય કોઈ મિત્ર નથી, માટે સદૈવ ધર્મનું સેવન કરવું જોઈએ.
મેળ પૂરું, ઘમ્મા ચ વિધવસંપત્તી धम्मेण धणसमिद्धी, धम्मेण सवित्थरा कित्ती ।"
ધર્મ વડે ઉચ્ચ કુલમાં જન્મ થાય છે, ધર્મવડે દિવ્ય રૂપ અને સંપત્તિ પ્રાપ્ત થાય છે, ધર્મવડે ધન અને સમૃદ્ધિ મળે છે તથા ધર્મવડે જ કીર્તિને વિસ્તાર થાય છે.
ધર્મની વ્યાખ્યા જુદા જુદા મહર્ષિઓએ જુદી જુદી રીતે કરેલી છે. જેમ કે –
અ. જે ક્રિયા કે અનુષ્ઠાન કરવાથી ઐહિક તથા પારલૌકિક સ્વર્ગાદિ સુખની તથા આત્મ-કલ્યાણની પ્રાપ્તિ થાય તે ધર્મ.
આ. જેને ધારણ કરવાથી ઈષ્ટાર્થની પ્રાપ્તિ થાય તે ધર્મ.
૬. જેનું ફળ અનિષ્ટકારક ન હોય અને જે સુખ માત્રને ઉત્પન્ન કરે તે ધર્મ. વગેરે વગેરે.
પરંતુ એ બધામાં નીચેની વ્યાખ્યા વધારે વિશદ અને વધારે વ્યાપક જણાય છે.
હુતિ પત્તાધારદ્ધર્મ સવ્ય ” [ગશાસ્ત્ર] | દુર્ગતિમાં પડતા પ્રાણીઓને ધારણ કરનાર-બચાવનાર હોવાથી તે ધર્મ કહેવાય છે. એટલે જેનું અનુસરણ કરવાથી પ્રાણ
