________________
ખડ પહેલાપ્રકરણ છે.
મચિએ કહયું. “સાણું ધર્મ પાળવા હું અશક્ત હોવાથી આ સ્વકપલ કહિપત લિંગ મેં ધારણ કર્યું છે.”
કપિલે એ સાંભળી ક “મને પણ શ્રી રૂષભદેવને ધર્મ રચતો. નથી, માટે તમે કહે કે તમારી પાસે ધમ છે કે નહી ?”
મરીચિને સબ હેવાથી, અને સાધુઓ તેની વૈયાવૃત્ત ન કરતા હોવાથી, પિતાને માટે પણ શિષ્ય જોઈએ, કે જે તેની વૈયાવૃત્ત કરે, એવા વિચારથી બેલ્યો, “ ત્યાં પણ ધર્મ છે. અને મારી પાસે પણ કાંઈક ધર્મ છે!” ' આ સાંભળી જેને મત વિષે પણ એ લખાયેલા છે તે કપિલ મની મરીચિના શિષ્ય થયા.
મરીચિના કાળ પછી ગ્રંથાર્થ નાનત્ય કપિલ, મરીચિની બતાવેલી રીતિ ઉપરજ આચાર પાળતો હતો. કપિલને આસુરી નામે મુખ્ય શિષ્ય થયા, અને તે સિવાય બીજા અનેકને પણ તેમણે પોતાના પંથમાં
આ. કપિલ મરીને પાંચમા દેવલોકમાં દેવતાપણે ઉપન્યાં. ત્યાં પણ તેમને પોતાના મતવાળાઓને તત્વજ્ઞાન સંભળાવવા વિચાર આવ્યો, અને તેથી કપિલ દેવતાએ આકાશમાં પંચ વર્ણન મંડળમાં રહી આસુરીને તેવતાનને ઉપદેશ કર્યો, જેથી પલ્ટીતંત્ર શાસ્ત્ર આસુરીએ રચ્યું.'
એ આસુરીના સંપ્રદાયમાં નામીસ નામ આચાર્ય થયા, અને ત્યારથી એ મતનું નામ સાંખ્ય મત પ્રસિદ્ધ થયું. એ સાંખ્ય મતના તો હાલ પણ ભગવદ્ ગીતા, શ્રીમદ ભાગવત અને સાંખ્ય મતના શાસ્ત્રોમાં પ્રચલિત છે.
