________________
ખંડ પહેલા-પ્રકરણ ૪.
અગ્નિ હેત્રી બ્રાહ્મણ-બ્રાહ્મણો યાચક કેમ કેહવાયા
શ્રી રૂષભદેવના દેહને ઇંદ્ર દેવતાએ પૂર્વ દિશાની ચિંતામાં મુક અને કેટલાક દેવતાઓએ ઈવાકુ કુળના મુનિઓનાં શરીરને દક્ષિણ દિશાની ચિંતામાં મુક્યાં અને અન્ય દેવોએ બીજા સાધુઓનાં શરીરને પશ્ચિમ દિશાની ચિતામાં સ્થાપન કર્યો. અગ્નિકમારે તે ચિંતામાં અગ્નિ પ્રગટ કરતાં જ વાયુકુમારે વાયુ વિફર્થો અને ચોતરફથી અગ્નિ પ્રગટ થઈને બળવા લાગ્યો. દેવતાઓએ પુષ્કળ કપૂર, ઘી તથા મધ ચિતામાં નાખ્યાં. પછી ચિતાગ્નિ શાંત થતાં, ધર્મેદ્ર પૂજા કરવા માટે પ્રભુની ઉપલી જમણી દાઢ ગ્રહણ કરી, ચમરે કે નીચલી જમણી દાઢ ગ્રહણ કરી, બલે નીચેની ડાબી દાઢ ગ્રહણ કરી, બીજા ઈદ્રએ પ્રભુના બાકીના દાંત ગ્રહણ કર્યો અને દેવતાઓએ બીજા અસ્થિ ગ્રહણ કર્યા,
આ વખતે કેટલાક ભાવકોએ અગ્નિ માગવાથી, દેવતાઓએ તેમને ત્રણ કુંડના અગ્નિ આપ્યા. એ અગ્નિ લેનારા અગ્નિહોત્રી બ્રાહ્મણે કહેવાયા. તેઓ પોતાને ઘેર પ્રભુના ચિતાગ્નિને લઈ ગયા અને તેનું પૂજન કરવા લાગ્યા. ઈવાકુ કુળના મુનિઓનો ચિતાગ્નિ શાંત થઈ જતો, તો તેને રૂષભદેવના ચિતાગ્નિથી તેઓ જાગૃત કરતા, અને બીજા મુનિઓના શાંત થયેલા ચિતાગ્નિને ઈક્વાકુ કુળના મુનિઓના ચિતાગ્નિથી પ્રગટ કરતા હતા પરંતુ બીજા સાધુઓના ચિતાગ્નિને બીજા બે ચિતાનિ સાથે તેઓ સંક્રમણ કરતા નહીં. તે વિધિ અદ્યાપિ બ્રાહ્મણમાં પ્રચલિત છે.
જ્યારે દેવતાએ શ્રી રૂષભદેવજીની દાહ, વિગેરે લીધાં, ત્યારે શ્રાવક બ્રાહ્મણ મળી દેવતાઓની અતિ ભક્તિથી યાચના કરતા હતા. દેવતાઓ તેઓને યાચના કરતા જોઈ બોલ્યા “હે યાચકે! અહે યાચકે! અને ત્યારથી બ્રાહ્મણો યાચકો કહેવાયા.
અગ્નિ અને દાઢા, કેટલાક બ્રાહાણે અને દેવતાઓ લઈ ગયા પણ જે ભસ્મ રહી તે બ્રાહ્મણોએ પોતે લીધી અને થોડી થોડી લોકોને આપી. લોકોએ તે ભસ્મ પોતાના મસ્તક પર ત્રિપુંડાકારે લગાવી, અને ભારથી ત્રિપુંડ કરવું શરૂ થયું.
