________________
તા જ સુખી થઇ શકે છે. તેજ રીતિએ પત્ની પતિ ઉપર, પતિ પત્ની ઉપર, પ્રજા રાજા ઉપર, રાજા પ્રજા ઉપર, શિષ્ય ગુરૂ ઉપર, ગુરૂ શિષ્ય ઉપર, એમ પરસ્પર શ્રદ્ધા અને વિશ્વાસના ચેાગે જ પરસ્પરના સુખપૂર્વક વ્યવહાર ચાલી શકે છે. જે ક્ષણે એક બીજા ઉપર અવિશ્વાસ અને અશ્રદ્ધાની નજરે જોવું શરૂ થાય છે, તેજ ક્ષણે વ્યવહાર બગડે છે, કાર્યસિદ્ધિ અટકે છે અને અવ્યવસ્થા ઉભી થાય છે. એક જ ભવ પુરતાં અને સામાન્ય કોટિનાં કાચ પણ જ્યારે શ્રદ્ધા કે વિશ્વાસ વિના સિદ્ધ થતાં નથી, તેા પછી “ અનેક ભવામાં ઉપયેગી નિવડે તેવાં અને કાઇ પણ ભવમાં સિદ્ધ નહિ થયેલાં એવાં આત્મિક સિદ્ધિને લગતાં મહત કાર્યોની સાધના શ્રદ્ધા કે વિશ્વાસ વિના થઈ શકે ”—એમ માનવું, એ પ્રત્યક્ષ અનુભ વના ઇન્કાર કરવા ખરાખર જ ગણાય !
,,
આત્મશ્રયકારી લેાકેાત્તર ઉપકારી ધર્મ સાધનાને લગતાં કાર્યોની સિદ્ધિ શ્રદ્ધા વિના થવી અશકય છે. એજ કારણે, મુક્તિમાર્ગના વર્ણનમાં જ્ઞાન અને ચારિત્રની પણ પહેલાં, દેશનની જરૂરીયાત ઉપર ભાર મૂકયા છે. જ્ઞાનાભ્યાસ ઘણા ડાય અને ચારિત્રપાલન કષ્ટપૂર્ણ હાય તેા પણુ, જેને તેના પર શ્રદ્ધા નથી બેઠી, તેને તે છાર ઉપર લી'પણુ સમાન છે. અંક વિનાનાં મીડાઓનું જેટલું મૂલ્ય છે, તેટલું જ મૂલ્ય શ્રદ્ધા વિનાના જ્ઞાનનું અને શ્રદ્ધા વિનાના ચારિત્ર પાલનનું છે. આજે ધર્મ થાય છે, ધર્મનાં અનુષ્ઠાના સેવાય છે, જ્ઞાન પણ ભણાય છે, ચારિત્ર પણ પળાય છે, છતાં જેવી પ્રગતિ દેખાવી જોઈએ તેવી પ્રગતિ કેમ દેખાતી નથી ? ધર્મ પ્રત્યે, ધર્મસ્થાન પ્રત્યે, ધર્માનુષ્ઠાન પ્રત્યે, ધર્મના ધારી
