________________
સ
કુછ
નામ જ
જ્ઞાન તારતમ્યવાળું છે, માટે તેના પણ સર્વોત્તમ પ્રક હાવા જોઇએ. એ સર્વોત્તમ પ્રતુ અતીન્દ્રિય કેવળજ્ઞાન છે. આત્મદ્રવ્યના જ્ઞાનને તરતમભાવ અધ્યયનાદિમાં સ્પષ્ટ દેખાય છે. કેટલાક એક વાર સાંભળીને જાણી શકે છે: કેટલાક બે, ત્રણ, ચાર કે બહુ વાર સાંભળીને જાણી શકે છે: કેટલાક અલ્પ–અપતર જાણી શકે છેઃ કેટલાક અહુ—મહુતર જાણી શકે છે. આ રીતે જ્ઞાનનુ તારતમ્ય હાવાથી તેના અતિશય પ્રક પણ સભવે છે. ઇન્દ્રિયજ્ઞાનના જેમ પ્રકર્ષ્યાપક છે, તેમ પ્રાતિભજ્ઞાનના પણું પ્રકર્ષીપક દેખાય છે. પ્રાતિભજ્ઞાન ઈન્દ્રિય અને મનની સહાયતા વિના થાય છે, તેથી અતીન્દ્રિય છે. મારૂં હૃદય કહે છે કે− આજે આમ થવુ જ જોઈએ. ’–અથવા આવતી કાલે આમ થશે.’-અથવા દુશ દિવસ ખાદ મારૂં મૃત્યુ છે.’~એ વિગેરે પ્રતિભાવત આત્માઓને થતા પ્રાતિભજ્ઞાનનાં ઉદાહરણ છે. સામાન્ય અને વિશેષ જ્ઞાન
જીવ અસદિગ્ધ જ્ઞાન-સ્વભાવવાળા સિદ્ધ થયા પછી, એના ઉપરનાં આવરણા સર્વથા ચાલ્યાં જાય, તેા પછી તે જીવ સર્વ વસ્તુને અસંદિગ્ધપણે કેમ ન જાણી શકે ? અવશ્ય જાણી શકે: કારણ કે એને જાણવામાં અંતરાય કરનાર પછી કાઈ છે જ નહિ.
આવરણુ ગયા પછી પણ દેશકાલના વિપ્ર જાણવામાં પ્રતિબન્ધક કેમ ન થાય ?–એવી શંકા નહિ કરવી. વસ્તુનું જ્ઞાન એ પ્રકારે થાય છે. સામાન્યથી અને વિશેષથી. સમયજ્ઞે પ્રાય: સર્વ વસ્તુને સામાન્યથી જાણુતા હાય છે.
