________________
૨૩૦
ધર્મ-શ્રદા નથી. સેનું માટીથી જૂદું થયા પછી અને સર્વથા શુદ્ધ થયા પછી કદી બાળવામાં આવતું નથી, તેમ સર્વથા શુદ્ધ અને પ્રકાશિત થયેલ આત્મા પણ દુઃખને પામતે જ નથી.
બાહી શ્રીમંતાઈ અને દરિદ્રતા ઉપરાંત આત્માની શાંતિ અગર તે અશાંતિને મન ઉપર આધાર છે. પિસાદાર પણ બેટા વિચારોથી આત્માની સમાધિને દૂર કરે છે, જ્યારે ગરીબ માણસ પણ શુભ વિચારોથી આત્મિક શાંતિને આમત્રણ કરે છે. જેવી રીતિએ પિસાને સાચે માગે વાપરવાથી માણસ શ્રીમંતાઈ અને આત્મિક શાંતિ બન્નેને ભક્તા બને છે, તેવી જ રીતિએ ગરીબ માણસ પોતાના દુર્ભાગ્યની બૂમે પાડવાથી ગરીબાઈ અને અશાંતિને વધારે ભાગીદાર થાય છે. આથી સમાધિ, તંદુરસ્તી અને આબાદી કે જે માણસને સુસ્થિત બનાવે છે, તેની પ્રાપ્તિને માટે બાહ્ય અને આત્યંતર સ્થિતિનું અજ્ય કરવાની જરૂર છે.
મનુષ્ય ત્યારે જ મનુષ્ય બની શકે છે, કે જ્યારે તે સુખ-દુઃખની ફરીયાદ કરતે મટીને પોતાની આત્યંતર શક્તિને તપાસવાનું શરૂ કરે છે અને જેમ જેમ તે પોતાના મનને સુધારે છે, તેમ તેમ તે બાહ્ય સંચાગને ઠેકરે મારે છે અને પિતાની અંદર એવી શક્તિ શોધે છે કે જે શક્તિદ્વારા પિતે ખૂબ ઝડપથી પ્રગતિ કરે છે. જેમ જેમ માણસ બીજી વસ્તુઓ અને બીજા લોકો પ્રત્યે વિચારે ફેરવે છે, તેમ તેમ તે વસ્તુઓ અને તે લેકે પણ તેની તરફ ફેરવાઈ જાય છે.
આ સત્યને પુરા દરેક વ્યક્તિમાં છે અને તેથી
