________________
૨૨૮
- ધર્મ-શ્રદ્ધા આ માણસ સાચી આબાદીને સાદે પણ સિદ્ધાંત નથી, સમજતે અને ઉંચે ચડવા માટે તદ્દન નાલાયક છે. તે તે છેતરબાજીથી ખરેખર અધિક દરિદ્રતાને આમંત્રણ કરી રહ્યો છે.
આ બાજુ એક પૈસાદાર માણસ છે, પણ તે પોતાની પાચનશક્તિ કરતાં અધિક આહાર કરવાની ટેવથી રેગને વશ પડેલે છે. તેમાંથી મુક્ત થવાને માટે તે ખૂબ પૈસા ખર્ચવાને માટે તૈયાર છે, પરંતુ પિતાની હદ ઉપરાંત ખાવાની ઈચ્છા પર અંકુશ મૂકવા માગતો નથી. પોતાની તૃપ્તિ ખાતર સારા અને સ્વાદિષ્ટ ભજન ગુલામ એવો આ, તંદુરસ્તી માટે સર્વથા નાલાયક છે : કારણ કેતંદુરસ્તીને મૂળ સિદ્ધાંતનું પણ તેને ભાન નથી.
ત્રીજી બાજુ એક મેટ શેઠ છે. તે વાંકો રસ્તા અખત્યાર કરી પોતાના નેકના પગારે ઘટાડીને નફે ઉઠાવવા માગે છે. આ માણસ આબાદી પામવાને સર્વથા અયોગ્ય છે. તેવા માણસના પિસાનું અને આબરૂનું દેવાળું જ્યારે નીકળે છે, ત્યારે તે પોતાના બાહ્ય સંગેના દોષો કાઢે છે, પરંતુ જાણતા નથી કે–પોતે જ પોતાની દુર્દશાને કર્તા છે. - “માણસ પોતાની સ્થિતિને કર્તા છે—એ સત્યનું દર્શન કરવા માટે મેં તમારી પાસે ઉપરનાં ત્રણ દષ્ટાંતે રજૂ કર્યા છે. આવાં અનેક દષ્ટાંત આપી શકાય તેમ છે, પણ વાચકને સમજવા માટે આટલું પુરતું છે. વિચારશીલ માણસ સમજી શકે છે કે–બાહ્ય સંગોને જીવનના ઘડતરમાં મુખ્ય સ્થાને
જે કે- બાહ્ય સંગ એટલા બધા ગુંચવાયેલા હોય છે, વિચારનાં મૂળ પણ એટલાં બધાં ઊંડાં હોય છે અને
