________________
વાડાઓને બાંધવા, પિષવા અને ટકાવી રાખવા અને કેવળ ધર્મના વાડાઓ ઉપર જ કટાક્ષ કર, એ વાડાને કંટાળો નથી પણ ધર્મને ધકકે ચઢાવવા માટે પ્રયત્ન છે. પ્રત્યેક ક્ષેત્રમાં વાડાઓ બાંધવા તરફ મનુષ્યનું સ્વાભાવિક વલણ છે અને એ વાડાની મમતા જ મનુષ્યમાં ઉત્સાહ અને ઉમંગને પ્રેરે છે. એનાથી અનિષ્ટ નિપજે છે, પણ એ અનિષ્ટને આગળ કરી વાડાબંધી નાબૂદ કરવાનો પ્રયાસ કરનાર ધર્મથી સર્વથા વંચિત રહી જાય છે. ધર્મ એ માનવીને મન એક શાકભાજી જેવી ચીજ નથી કે જે હોય તે ચાલે. પ્રેમ એ જેમ સ્વયંભૂ છે, તેમ ધર્મ પ્રત્યેની શ્રદ્ધા એ પણ સ્વયંભૂ છે. ધર્મના વિષયમાં સર્વનાં મન એક જગ્યાએ કરતાં નથી. ભૌતિક પ્રેમની જેમ ધર્મ શ્રદ્ધામાં પણ જેનાં મન જ્યાં ઠર્યા ત્યાં જ કરે છે. ધર્મના સંબંધમાં બધા વાડાઓનું એકય કરવાને મથતો આદમી એક નવા જ વાડાને ઉભું કરનારે થાય છે અથવા કઈ પણ પ્રકારના ધર્મથી સર્વથા વંચિત રહી જાય છે.
પ્રશ્નવ ધર્મ પ્રત્યે આજે આટલી બેદરકારી શાથી છે?
ઉત્તરધર્મ પ્રત્યેની અત્યારની બેદરકારીના કારણે અનેક છે. જડવાદની વૃદ્ધિ અને એને પોષતું જ શિક્ષણ પ્રચાર પામવાથી કેળવણી પામેલા ઘણાઓની ધર્મશ્રદ્ધા પડી ભાંગી છે. વિલાસપ્રિયતા વધવાના કારણે સંયમના માગો સાથે વર્તમાનના જીવોને ફાવટ આવતી નથી. ધર્મ એ આરેહણ અને સયંમનો માર્ગ છે, તેથી અઘરે છે. જડવાદના અંગે પ્રદીપ્ત થયેલી બાહ્ય અહંતા પણ ધર્મ પ્રત્યે રીસામણાનું કારણ છે. અહંતાના ચગે કેટલાકે એમ માને છે કે માનવું
