________________
૪
ફળ માટે અધીરા થશે નહિ. પુપે આવે છે ને ત્યાર પછી ફળ આવે છે. ફલપ્રાપ્તિને આ કમ સમજ્યા વિના કેઈ મનુષ્ય માત્ર સ્કંધ કે માત્ર શાખા જેઈને એમ કહે કે હજી પણ ફળ આવ્યું નહિ, માટે આ બીજ વાવવાની ક્રિયા નિષ્ફળ છે, તે તે ઉચિત નથી.
બળ, વિદ્યા, ધન અને યશ-લાભની બાબતમાં પણ આ જ ક્રમ જોવામાં આવે છે. - આજે સાત્વિક ભોજન લીધું અને કાલે બલપ્રાપ્તિ થાય એમ બનતું નથી. ભેજન પેટમાં ગયા પછી તેને રસ થાય છે, તેમાંથી રુધિર બને છે અને તેમાંથી અનુક્રમે માંસ, મેદ, અસ્થિ, મજ્જા તથા શુક્ર (વીર્ય) બને છે. આ રીતે જ્યારે શરીરમાં ઉત્તમ વીર્યને સંચય થાય ત્યારે બળને અનુભવ થાય છે. હવા ખાવાથી શરીર સારું થાય છે, એમ કહેવાનો અર્થ એ નથી કે આજે હવા ખાધી અને કાલે શરીર સારું થાય. તે માટે અમુક દિવસ સુધી નિયમિત હવા ખાવી જોઈએ અને તે જ તેનું પરિણામ દેખાય. વ્યાયામથી શરીર સુધરે છે, એને અર્થ પણ એ જ છે કે જેઓ અમુક સમય સુધી નિયમિત વ્યાયામ કરે છે, તેનું શરીર સુધરે છે.
એક મનુષ્ય વિદ્યા પ્રાપ્ત કરવાના ઉદ્દેશથી શાળાપાઠશાળામાં જાય છે, પણ દાખલ થયા પછી પાંચ-પંદર દિવસમાં કે મહિના–બે મહિનામાં જ તેને વિદ્યાની પ્રાપ્તિ જઈ જતી નથી. તે માટે અમુક વર્ષો સુધી અનેક વિષયને ક્રમશઃ અભ્યાસ કરે પડે છે.
ધનપ્રાપ્તિના ઉદ્દેશથી કઈ પણ વ્યાપાર કે પં
