________________
૩૭.
કામ વિચારીને કરવું બધા તેની મૂર્ખાઈ પર હસવા લાગ્યા. તાત્પર્ય કે વિચાર કરો એટલે અમુક કાર્ય કરવા ચોગ્ય છે કે કેમ? તેનું પરિણામ શું આવશે? તે કરવાની મારી શક્તિ છે કે કેમ ? તે કરવા માટે હાલના સંયે અનુકૂળ છે કે કેમ? વગેરે અનેક બાબતેને વિચાર કરો અને તેમાં સફળતા મેળવી શકાશે એમ લાગે તો જ તેને પ્રારંભ કરે.
જે કાર્ય કરવાથી ઘણું પાપ બંધાય તેમ હોય, ઘણાની સાથે વૈરવિરોધ થાય તેમ હોય તથા આપણી બધી શક્તિ નીચવાઈ જાય તેમ હોય, તેવું કાર્ય કરવું નહિ.
પાપનું ફળ દુઃખ છે, એટલે ઘણું પાપ કરનારને ઘણું દુઃખ ભેગવવું પડે છે અને તેનાં ચિત્તને કઈ રીતે શાંતિ મળતી નથી. વળી પાપને ઉદય થતાં નહિ ધારેલી મુશ્કેલીઓ આવ્યા કરે છે અને કાર્યને બધો રંગ બગાડ નાખે છે, તેથી જ મહર્ષિઓને ઉપદેશ છે કે પાપભીરુ થવું. “ આદર્શ ગૃહસ્થ ? નામના નિબંધમાં અમે આ સંબંધી કેટલુંક વિવેચન કરી ગયા છીએ, તે પાઠકે ભૂલ્યા નહિ જ હોય.
ઘણા સાથે વિર–વિરોધ થયો હોય તે આપણું બળ કમી થઈ જાય છે, વિદને એક પછી એક આવ્યા જ કરે છે અને તેથી આપણે કોઈ પણ મહત્વનું કાર્ય કરી શકતા નથી. નીતિકારે સ્પષ્ટ કહે છે કે
ઝાઝા નબળા લેથી, કદી ન કરીએ વેર; કીડી કાળા નાગને, પ્રાણ લિયે એ પર. આપણે સબળ છીએ અને સામે નિર્બળ છે, એમ
