________________
ઈશ્વરેચ્છાને વ્યવહારની વચ્ચે લાવશે નહિ
૧૯ ખડે થાય છે. અહીં એમ કહેવામાં આવે કે ઈશ્વર દરેક ક્રિયાનું ફળ કઈ ચેકસ નિયમ પ્રમાણે જ ધારે છે, તે તે નિયમ સર્વોપરી થતાં ઈશ્વરનું સાર્વભૌમત્વ હણાય છે અને એમ કહેવામાં આવે કે ઈશ્વર દરેક ક્રિયાનું ફળ કઈ પણ નિયમને અનુસર્યા વિના પિતાની મરજી પડે એમ ધારે છે, તે ઈશ્વર અવિચારી, અવ્યવસ્થિત મનવાળો અને અન્યાયી ઠરે છે. એક સારાં કામનું ફળ ખેડું આવે અને ખોટાં કામનું ફળ સારું આવે એને આપણે વિચારશીલ, વ્યવસ્થિત મનવાળે કે ન્યાયી કેમ કહી શકીએ?
ખરી વાત તે એ છે કે ઈશ્વર શુદ્ધ ચૈતન્યસ્વરૂપ હોવાથી તેને વિચાર, લાગણી, ઈચ્છા કે પ્રવૃત્તિ જેવું કંઈ પણ હેઈ શકે નહિ, કારણ કે આ બધી વસ્તુઓ કર્મસંગનું ફળ છે અને ઈશ્વરને આ કેઈ કમસંગ હેતે નથી.
બધું ઈશ્વરનું જ ધાર્યું થાય છે અને આપણું ધાર્યું કંઈ થતું નથી, એ વાદને પ્રચાર કરવામાં જે ભયસ્થાન રહેલું છે, તેને પણ અહીં નિર્દેશ કરીશું. - જે બધું ઈશ્વરનું જ ધાર્યું થતું હોય અને આપણું ધાર્યું કંઈ પણ ન થતું હોય તે આપણે કઈ પણ ક્રિયા કે પ્રવૃત્તિ કરવી શા માટે? એ પ્રશ્ન આપણી સામે ઉપસ્થિત થાય છે. જે ક્રિયા કે પ્રવૃત્તિનું ફળ નિશ્ચિત નથી, અથવા ગમે તેવું મળવા સંભવ છે, તે ક્રિયા કે પ્રવૃત્તિ કરવાનો ઉત્સાહ કેઈ પણ બુદ્ધિમાન પુરુષનાં દિલમાં પ્રકટે નહિ,
