________________
લાય
દિનચર્યા ]
૫૯ રાત્રિને ચેાથે પ્રહર થયા પછી તેઓ નિદ્રાને ત્યાગ કરી જાગૃત થાય છે અને પંચપરમેષ્ઠિનું સ્મરણ તથા ધ્યાન કરે છે. પછી આત્મચિંતન કરે છે અને રાત્રિ દરમ્યાન શ્રદ્ધા, શ્રત તથા શીલમાં જે કંઈ અતિચાર લાગ્યા હોય તેનું પ્રતિક્રમણ કરે છે,
પ્ર–પ્રતિક્રમણ કોને કહેવાય?
ઉ–જેમાં પાપમાંથી પ્રતિ એટલે પાછું મણ એટલે ચાલવાની ક્રિયા હેય, અર્થાત્ પાપમાંથી પાછા ફરવાનું હોય તે પ્રતિક્રમણ કહેવાય. તેના પાંચ પ્રકારે પ્રસિદ્ધ છે.
પ્રતિક્રમણ પછી પ્રતિલેખનને વિધિ થાય છે કે જેને નિર્દેશ આદાનનિક્ષેપસમિતિના વિવચન પ્રસંગે કરી ગયા છીએ. પછી નજીક રહેલાં જિનમંદિરમાં જઈ શ્રીજિનેશ્વર દેવનાં સ્તુતિ–વંદન કરે છે અને ત્યાંથી પાછા આવી ગુરુની આજ્ઞાનુસાર સ્વાધ્યાય કે વૈયાવૃજ્યમાં મગ્ન થાય છે.
સૂત્રનો પાઠ લે, તેને અર્થ શીખવે, તે પરપ્રશ્ન કરવા, તેની આવૃત્તિ કરવી, તેના પર ચિંતન કરવું તથા તેને સૂત્રપાઠ બીજાને આપવો વગેરે સ્વાધ્યાય કહેવાય છે અને સમુદાય માટે સૂઝતા આહાર, પાણી, ઔષધ યાચી લાવવા તે વૈયાવૃત્ય કહેવાય છે.
પ્રથમ પ્રહર પછી આચાર્ય મહારાજ સૂત્રનું વ્યાખ્યાન કરે છે, તે ત્યાગી શિષ્ય તથા ગૃહસ્થ શિષ્ય બંને સાંભળે છે. શ્રોતાઓને ઉપદેશ કેવી રીતે આવે તે માટે પણ જૈન મહાર્ષિઓએ નિયમો ઘડેલા છે.
