________________
પાંચ મહાવ્રત ] ત્રણ પ્રકારે ત્રણ પ્રકારે એટલે મનથી, વચનથી, કાયાથી કરું નહિ, કરાવું નહિ, કરતાંને સારે માનું નહિ. તે પાપમાંથી હે ભદંત! હું પાછો ફરું છું, તેને ખોટું ગણું છું, તેને ગુરુ સમક્ષ એકરાર કરું છું અને એ પાપથી મલિન થયેલા આત્માને ત્યાગ કરું છું. ' હે ભદંતસર્વ પ્રકારની જીવહિંસાથી વિમુખ થઈને હું પ્રથમ મહાવ્રતમાં સ્થિર થાઉં છું.”
અહિંસા એ પ્રધાન ધર્મ છે, એટલે પહેલું વ્રત તેનાં પાલન માટે લેવાય છે. આ વ્રતને લીધે સાધુએ શું શું નથી કરી શકતા? તે આપણે જાણી લેવું જોઈએ. પૃથ્વીકાયમાં જીવ છે, એટલે તેને કેશ, કેદાળી કે પાવડાથી ખોદી શક્તા નથી, તેમજ સચિત્ત માટી, મીઠા વગેરેને ઉપયોગ કે હિંસા કરી શકતા નથી. અપૂકાયમાં જીવ છે, એટલે વાવ, કૂવા, તળાવ, સરવર કે નદીમાં પડીને નાહી શકતા નથી કે તેનું પાણી ખેબામાં લઈને પી શકતા નથી. આવા સચિત્ત પાણીને અડવું એ પણ તેમનાં વતથી વિરુદ્ધ ગણાય છે. અગ્નિકાયમાં જીવ છે એટલે ચકમક કે દીવાસળીને ઉપગ કરી કે બીજી કોઈ રીતે અગ્નિ પ્રકટાવી શકતા નથી. જ્યાં અગ્નિ પ્રકટાવવાને જ ન હોય ત્યાં રસોઈ કરવી, તાપણાં સળગાવવાં, ધૂણી ધખાવવી વગેરે કેમ કરી શકાય? વાયુકાયમાં જીવ છે, એટલે પંખા વડે પવન ખાવાનું નથી, પછી એ પંખે હાથથી ચાલતું હોય, પવન ચકકીથી ચાલતું હોય કે વિદ્યશક્તિથી ચાલતા હોય. વનસ્પતિ
આ
-૩
