________________
૨૪
[ પરમપદનાં સાધન પછી તપાસવામાં આવે તો શું એ અગ્નિ દેખાશે ખરો? હવે તે રીતે અગ્નિ ન દેખાય તો શું એમ કહી શકાય ખરું કે અરણીનાં લાકડામાં અગ્નિ નામની કઈ વસ્તુ નથી? જે કંઈ મનુષ્ય આવું કથન કરે તો એ સર્વથા અગ્ય અને અવિશ્વસનીય જ કરે. તેમ જીવંત દેહના ટુકડા કરવા અને તે ટુકડાને તપાસતાં આત્મા ન જણાય તો એમ કહેવું કે “તેમાં આત્મા નામની કઈ વસ્તુ નથી.” એ કથન પણ અગ્ય અને અવિશ્વસનીય જ ગણાય.
હે રાજન ! હર્ષ, શોક, ભય, આનંદ, સુખ, દુઃખ વગેરે જેમ અનુભવી શકાય છે, પણ નરી આંખે જોઈ શકાતાં નથી, તેમ આત્મા પણ અનુભવી શકાય છે, પરંતુ નરી આંખે જોઈ શકાતો નથી.
હે રાજન! જીવંત શરીરના ટુકડા કરવા અને તે ટુકડામાં આત્માને નિહાળવાનો પ્રયાસ કરે, એ આત્મદર્શનને સારો ઉપાય નથી. તાત્પર્ય કે જ્ઞાની પુરુષોએ જપ, તપ, ધ્યાન વગેરે જે વિશિષ્ટ ઉપાયો બતાવ્યા છે, તેના દ્વારા જ સાચું આત્મદર્શન થઈ શકે છે.
હે રાજન! રબરની બે કોથળી આપણી સામે પડેલી હોય, તેમાં એક ખાલી હોય અને બીજી પવનથી ભરેલી હોય અને તેનું વજન કરતાં બંને સમાન લાગે તો એમ કહી શકાય ખરું કે બીજી કોથળીમાં પવન જ નથી? આમ કહેવું એ વાસ્તવિકતાથી વિરુદ્ધ હેઈને અપ્રામાણિક છે.
હે રાજન! વજન કે ગુરુત્વ એ પુદ્ગલ એટલે
