________________
ભેગની નિસારતા
૩૫ આવા મનુષ્યો ભયંકર પીડા ભેગવતાં અને વિવિધ વિલાપ કરતાં કાળના કરાળ પંજામાં સપડાઈ જાય છે, ત્યારે કેવું કરુણ દશ્ય ખડું થાય છે?
આ ઉપરાંત મનુષ્ય બીજા પણ જે મોજશેખ કરે છે, તેના પર એક આ છે દષ્ટિપાત કરી લઈએ. કેટલાક મેજની ખાતર–શેખની ખાતર રજની પચીશ, પચાશ કે સે જેટલી બીડીઓ ફેંકે છે, તે કેટલાક ચૂંગી, ચલમ કે હેકે પીને લાંબા સમય સુધી ધૂમાડા કાઢયા કરે છે. કેટલાક શેખની ખાતર ભાંગ ઘૂંટીને પીએ છે, તે કેટલાક ગાંજા-ચરસને દમ લગાવે છે. (આ ગાં-ચરસ પીનારાએ ન પીનારને માટે શું કહે છે, તે ખબર છે? જિસને ન પી ગાંજેકી કલી, ઉસ લડકેસે લડકી ભલી.) પરંતુ મનુષ્યને આ પ્રકારને શેખ આટલેથી જ અટકો નથી. તે શેખની ખાતર અફિણનું બંધાણ કરે છે અને દારૂ પીને દૈત્યના જેવા ચાળા કરવામાં આનંદ પામે છે. તે શોખની ખાતર કેકીનની કાંકરીઓ ખાય છે અને સેમલ જેવા સંપૂર્ણ ઝેરી પદાર્થોને પણ છોડતો નથી. આસ્તે આસ્તે કરીને તે એનું પ્રમાણ વધારતે જાય છે અને તેના જેરે રોજને અધમણ ખેરાક ઉદરમાં ઠાંસી દે છે. (ગુજરાતને પ્રખ્યાત બાદશાહ મહમ્મદ બેગડે તેનું ઉદાહરણ છે.) કહેવાની ભાગ્યે જ જરૂર છે કે આ બધાં વ્યસનને આખરી અંજામ ઘણે કરુણ આવે છે. પૈસો ચપટી વગાડતાં ચાલ્યો જાય છે, પુત્ર-પરિવાર પુષ્કળ દુઃખી થાય છે અને પોતે પરાધીનતાની બેડીમાં એ સપડાય છે કે ગમે તેટલાં ફાંફાં
