________________
( ૧૦૧ )
*
ભગવાન્ મહાવીરદેવે જવાખ આપ્યા કે, ગૌતમ! આ દેવને જીવ, આ રાજગૃહીનગરીમાં નંદનમણિયાર નામે એક ધનાઢય ગૃહસ્થ હતા. એક દિવસ હું આહીં આવ્યેા હતેા, ત્યારે મા ઉપદેશ સાંભળીને તે સભ્યષ્ટિ પામ્યા હતા, વળી તેણે ગૃહસ્થધને લાયક વ્રત, નિયમેા મારી પાસે ગ્રહણ કર્યા હતાં. કેટલાક વખત સુધી તેણે આ ગૃહસ્થ સારી રીતે પાન્ચેા, પણ પાછળથી કુદૃષ્ટિ—ઉન્માગ ગમન કરનાર, ‘પાંચ ઇંદ્રિયાના વિષયામાં આશક્તિવાળા મનુષ્યેાના સંસર્ગ તેને વધારે થવા લાગ્યા અને અને તેની સમ્યગ્દૃષ્ટિને પેાષણ આપનાર-વૃદ્ધિ પમાડનાર, તથા શુદ્ધે માર્ગોમાં ટકાવી રાખનાર સાધુઓની-આત્મનિષ્ટ ગુરૂઓની સેાબત ખીલકુલ રહી નહિ. સાધુ પુરૂષાની સામતના અભાવે તે તેનામાં મિથ્યા બુદ્ધિને વધારા થતા રહ્યો અને સદ્ગુદ્ધિ-સમ્યગ્દષ્ટિ ધીમે ધીમે મદ્રે મદ ભાવને પામવા લાગી. કંઈક મિશ્ર પરિણામે તે કાળક્ષેપ કરવા લાગ્યુંા.
એક વખત ઉનાળાના દિવસેામાં આમ (ત્રણ) ઉપવાસપૂર્વક પૌષધ લઈને તે ધક્રિયા કરતા હતા. ઉપ–સમીપે-વસન – વાસ–ઉપવાસ–આત્માની સમીપે રહેવું તે ઉપવાસ, ઉપવાસના ખરા આંતર્ગર્ભિત અર્થ, આત્માની સમીપે રહેવું તે થાય છે, પૌષધને અર્થ, આત્માને પેાષણ આપનાર, પુષ્ટિ આપનાર, આત્માની વિશુદ્ધિ કરનાર, એ અથ થાય છે.
અનાજને તથા પાણીના ત્યાગ કરી ભુખ્યા રહેવું તેટલા સાંકડા ઉપવાસના અથ નથી. તે અ તા ઉપવાસનું ખાદ્યરૂપક છે. વ્યવહારિક અર્થ એવા થાય છે ખરા, પણ તેના આંતરજીવન સિવાય આ વહેવારીક અર્થ ઉપયાગી થતા નથી. સમ્યગ્દૃષ્ટિ જીવમાં એ ઉપવાસનું આંતરજીવન હાય છે. આ આંતરજીવનનાં અભાવે, બાહ્ય સ્વરૂપવાળા ઉપવાસના અથ ચેાખા કાઢી લીધા પછી માકી રહેલા ફાતરા જેવા છે. આત્માની સમીપે રહેવું તે ચાખા જેવું છે, ત્યારે ખાવુંનહિ તે ઉપવાસના અથ ઉપરના
૧૦-૧
