________________
હાઁ કારકલ્પ
૨૦૩
શિન, (૮) રાહુ અને (૯) કેતુ એ નવ ગ્રહેા. આકાશમાં બીજા ગ્રહેા અનેક છે, પણ આ નવ ગ્રહેા મનુષ્યના જીવન પર વિશેષ પ્રભાવ પાડનારા હાવાથી જ્યેાતિષશાસ્ત્ર તથા મંત્રશાસ્ત્રમાં તેમની ખાસ ગણના થાય છે. આ ગ્રહે! શુભ હાય તા મનુષ્યને સુખશાંતિને અનુભવ થાય છે, અન્યથા અનેક પ્રકારની વિટંબણાએ ભેગવવી પડે છે અને જીવન ત્રાસરૂપ થઈ પડે છે. હ્રીં કાર આ નવેય ગ્રહેાથી યુક્ત છે, તેની આરાધના કરનારને ગ્રહેા અનુકૂળ રહે છે અને એ રીતે તેના જીવનમાં સુખ-શાંતિનો અનુભવ થાય છે.
દિક એટલે દિશા, તેનું જે પાલન કરે-રક્ષણ કરે, તે દિક્પાલ. દિશાએ દશ હાવાથી તેનું પાલન કરનારા દેવાની સખ્યા પણ દશની મનાયેલી છે. જૈન શાસ્ત્રામાં તેના નિર્દેશ આ રીતે મળે છેઃ
દિશા
(૧) પૂવ (૨) દક્ષિણ
(૩) પશ્ચિમ
(૪) ઉત્તર
(૫) અગ્નિ
(૬) નૈઋત્ય
રક્ષા કરનાર દેવનું નામ
ઈન્દ્ર
યમ
વરુણ
સામ
અગ્નિ
નૈઋત (નૈઋતિ)
× દિશા સબંધી જૈનેનું મંતવ્ય સમજવા માટે જીએ—નવતત્ત્વદીપિકા —પૃષ્ઠ ૧૨૧–૨૨.
