________________
આમુખ
કાઈ રાજા નહિ, કઈ મહારાજ નહિ, કેઈ અમાત્ય નહિ, કોઈ સેનાપતિ નહિ, છતાં વિક્રમની તેરમી સદીના અંતઃકાળમાં ને ચૌદમી સદીના આરંભમાં ઈતિહાસમાં, લેકકથામાં, ધર્મકથામાં, જગત શેઠ જગડુશાનું નામ સોળે કળાએ દીપે છે. * લકથા તે એની સ્મૃતિને એક અજબ જેવી અંજલિ આપે છે. એને માટે આજ પણ ભાવિકે પૂર્ણ શ્રદ્ધાથી માને છે કે એણે પંદરની પાળ બાંધી છે. એટલે કે વિક્રમની કઈ સદીના પંદરમાં વરસમાં દુકાળ પડે નહિ.
એ સાહસિક સેદાગર હતા. એક બે વાર એમને અકસ્માતથી ઘણે લાભ થયો હતો, અને એ ધન-લાભથી એમણે ઘણે ધર્મ–લાભ કર્યો, ને એમણે સોદાગરની રમણીય ભદ્રેશ્વરની નગરી બાંધી હતી : આટલી જ વાતને ઉલ્લેખ મળે છે. આટલી વાત જૈન સાહિત્યમાં છે.
બ્રાહ્મણ સાહિત્યમાં, હિંગળાજ માતાને એમણે બીજા કોઈના નહિ, પણ પિતાનાં સ્વજનનાં બલિ આપીને ટેકરી ઉપરથી નીચે ઉતાર્યાં ને ત્યારથી અઘોર પંથીઓના એ કુલદેવી એમના પ્રસન્ન સ્વરૂપે હર્ષિદાને નામે આજ સુધી બિરાજે છે, એવી વાત છે.
