________________
સધારના કેદી
૧૩૫
છ ભાઈ એ વચમાં કૂદી પડે તે પછી કાણુ કાની તરફ રહે એનું શું કહેવાય ? વખત છે ને એ છએ ભેગા થઈ ને મને તે રાયલ જામને બેયને પૂરા કરી નાખે ! અને વખતે સિંહ અને સુવરની લડાઈમાં તરસ ફાવી જાય, એવા ઘાટ પણ મળે. એટલે લાખા જામને થતું કે કાઈક ત્રીજો આવી ચડે તેા ટાઢે પાણીએ ખસ જાય ! એવામાં ચાવડા સધારની નજર કથકેાટ ઉપર પડવાના સમાચાર મળ્યા, અને સાચેસાય એણે દિરયા મૂકીને ધરતી ઉપર પગ માંડવ્યો.
લાખા જામને તે। મન ગમતું મળી ગયું. એક દિવસ કલ્યાણુ શેઠ મધ ઝરતી વાણીથી ચાવડાને સમજાવતા હતા : ‘ અમારે કચ્છમાં એક વાતની ભારે નિરાંત જો કાઈ પરદેશી આઠમાંથી કાઈ એક જામ ઉપર બહારથી ચડી આવે તે બાકીના સાત જામમાંથી એક પણ જામ એની સામે એક આંગળી પણ ઊંચી ના કરે; અને વગર દખલે એને મારગ જાવા દે. એટલે જો તમારે કથકાટને ભાંગવાના વિચાર હાય તા અત્યારે ખરે મેક્રે છે. અત્યારે કાઈ કથકાટને લૂટવા કે ભાંગવા જાય તેા કાઈ આંગળી સરખી ઊંચી ના કરે. વળી કડાટમાં તા સારા સારા વેપારીઓ છે, જૈન વેપારીએ છે, ને એ ભારે માલદાર પણ છે. એમની હૂંડીએ ઉત્તરમાં ઠેઠ કાશી સુધી, દક્ષિણમાં ઠે રામેશ્વર સુધી, પચ્છમમાં ટૈ મિસર સુધી તે પૂર્વમાં છેક ખત્તા સુધી ચાલે છે. એ વેપારીએ બધા સાત પેઢીના વેપારીઓ છે. એમના ભંડાર સેાના, રૂપા, હીરા, માણેક ને મેાતીથી ભરેલા છે. કથકેાટના જેના આગળ લાખિયારના જતા તેા કંગાળ લાગે ! કથકેટમાં તા, કહે છે કે, વાણિયાની છેકરી સાત સાત રતીતા હીરાના પાંચિકાથી રમે છે, અને ઘરની દીવાલ આખી પ્રેસરથી જ ધેાળે છે ! માનેા કે જાવા, મિસર, ખત્તા ને ખેાના આખું કથકેાટમાં જ ઠલવાયું છે ! '
"
ચાવડા સંધાર તે સાંભળી જ રહ્યૌ; એને આકડે મધ દેખાયું. કલ્યાણુ શેઠે બાકીની વાત પૂરી કરતાં કહ્યુ་: ‘હા, એક વાત
