________________
* [ જીવનપરિચય ગુજરાતી અભ્યાસ પૂરો થયા પછી તેઓ અંગ્રેજી શાળામાં દાખલ થયા અને ત્યાં તેમણે ઉત્તરોત્તર વધારે ગુણે મેળવી છઠ્ઠા ધોરણની પરીક્ષા પસાર કરી. ધાર્મિક અભ્યાસમાં પંચ પ્રતિકમણ, નવ સ્મરણ અને જીવવિચારાદિ પ્રકરણ કંઠસ્થ કરી લીધાં હતાં અને તેનું સામાન્ય અર્થ જ્ઞાન પણ પ્રાપ્ત કરી લીધું હતું.
આ અવસ્થાનાં વિશેષ સંસ્મરણે અમારી પાસે સંગ્રહિત નથી, પણ “રાઃ હરિ' એ ઉક્તિ અનુસાર તેમણે વિવિધ પ્રકારની કીડાઓ કરી જ હશે અને કેટલીક વાર તેફાનમસ્તીમાં પણ મજા માણી જ હશે.
ઘણાં બાળકો ખાવાપીવાની અમર્યાદિત છૂટને લીધે વારંવાર માંદા પડી જાય છે અને તેમનું શરીર વળતું નથી. પછી તેમને માટે અનેક જાતની બાધાઆખડીઓ રાખવામાં આવે છે અને સ્થિતિ સાધનસંપન્ન હોય તે વૈદનાં પડીકાં કે ડોકટરના ડેઝ ચાલુ રાખવામાં આવે છે. પણ ખુશાલભાઈની એ ખુશનશીબી હતી કે તેઓ સામાન્ય રીતે સંયમી કહી શકાય એવા વાતાવરણમાં ઉર્યા હતા, તેથી માંદગીએ તેમની વારંવાર મુલાકાત લીધી ન હતી કે તેમનું આરોગ્ય રૂપી ધન ચરી લીધું ન હતું. તેથી તેમને માટે બાધા-આખડી, વેદનાં પડીકાં કે ડોકટરના ડોઝને આશ્રય લે પડ્યો નહતે, સિવાય કે તેમને એક વાર શીતળા નીકળ્યા હતા અને તે પિતાનાં ચિહ્નો શરીર પર છોડતા ગયા હતા.
