________________
[ જીવનપરિચય તેજપાળ પૈકી તેજપાળ મંત્રીએ આ દર્ભાવતીનાં રક્ષણ માટે સુંદર કિલ્લો બંધાવ્યું હતું. તેને ઉલ્લેખ વડેદરા સરકારી ખાતા તરફથી બહાર પડેલ ડાઈના પુરાતન કામમાં દેખાય છે. ચારે દરવાજાઓમાં અનેખી શિલ્પકળા કંડારાયેલી છે, તેમાં હીરાભાગળ પ્રસિદ્ધ છે. ત્યાં આ હકીકતને એક મોટો શિલાલેખ પણ છે. દક્ષિણ દરવાજા ઉપર આદીશ્વર ભગવાનની મૂર્તિ વૃષભલાંછને બેસાડેલી, તે એના અવશેષ ઉપરથી માલુમ પડે છે. પશ્ચિમમાં ગામ બહાર (હાલ સ્ટેશન ઉપર) રાજા વિરધવલની યાદગીરીમાં આ મંત્રીઓએ વાઘનાથ મહાદેવનું મંદિર બંધાવેલું આજે મજુદ છે.
વાણિજ્યક્ષેત્રે પણ આ નગરીએ સુંદર વિકાસ સાથે હતે. દેશપરદેશના અનેક લેકે અહીં વ્યાપાર નિમિત્તે આવતા હતા અને લક્ષ્મીનંદની ભેટ કરતા હતા. આજે પણ તે વાણિજયનું એક કેન્દ્ર છે અને કપાસ પીલવાનાં તથા રૂની ગાંસડીઓ બાંધવાનાં ૧૮ જેટલાં કારખાનાં ધરાવે છે. ત્રાંબા-પિત્તળનાં સુંદર વાસણે એ તેની વિશેષતા છે, એટલે ગામ-પરગામ તૈને વ્યાપાર બહાળે ચાલે છે.
ગુજરાતને રસભરી ગરબીઓ આપનાર કવિ દયારામ અહીંનાજ વતની હતા. આજે તેમનાં સ્મારકરૂપે અહીં એક સાહિત્યસભા ચાલી રહી છે અને તે વિદ્યાવિલાસમાં સારે રસ લઈ રહી છે. સને ૧૯૪૯ના ડીસેમ્બરની ૧૧મી તારીખે અમારા અવધાનપ્રાગે તેના ઉપક્રમે થયા હતા,
